Νέα κυκλοφορία - «Το τραίνο» του Ζωρζ Σιμενόν

Συγγραφέας: Georges Simenon
Τίτλος πρωτοτύπου: Le train
Είδος έργου: Αστυνομικό μυθιστόρημα
1η έκδοση στη γαλλική γλώσσα: 1958
Ελληνικός τίτλος: Το τραίνο
Μετάφραση: Αργυρώ Μακάρωφ
Επιμέλεια: Μαρία Γαργαρώνη
Εκδόσεις: Άγρα
Έτος έκδοσης: 2022

«Φτάσαμε στο Ρετέλ και εκεί, ξαφνικά, για πρώτη φορά, συνειδητοποιήσαμε ότι δεν ήμασταν πλέον άνθρωποι όπως όλοι οι άλλοι, αλλά πρόσφυγες. Μίλησα στο πρώτο πληθυντικό, αν και ακόμη δεν ήξερα τι πίστευαν οι συνταξιδιώτες μου. Πιστεύω ωστόσο ότι σε ελάχιστο χρόνο καταλήξαμε ν' αντιδρούμε λίγο-πολύ με τον ίδιο τρόπο. [...] Ίσως να μην είχαμε φτάσει στην αδιαφορία, όμως ο καθένας μας είχε εγκαταλείψει την ιδέα να σκέφτεται οτιδήποτε. [...] Δεν ήμουν ταραγμένος. Αναρωτιόμουν για όλα αυτά εντελώς ρεαλιστικά, κάπως σαν παιχνίδι, γιατί όλα ήταν πλέον πιθανά. Ήταν τόσο πιθανό όσο και ο θάνατος του μηχανικού μέσα στο θάλαμο της ατμομηχανής, ή ακόμη, εγώ προσωπικά, να έχω κάνει έρωτα, εν μέσω σαράντα ατόμων, με μια γυναίκα που δεν γνώριζα την προηγουμένη και είχε μόλις βγει από τη φυλακή.»

Η Γερμανία, μετά την κατάκτηση της Δανίας, της Νορβηγίας και της Ολλανδίας, στρέφεται ενάντια στο Βέλγιο και στη Γαλλία. Οι κάτοικοι των συνοριακών πόλεων, κωμοπόλεων και χωριών εγκαταλείπουν από τη μια μέρα στην άλλη τα σπίτια τους. Ο Μαρσέλ Φερόν, τεχνικός ραδιοφώνων, που ζει μια συμβατική ζωή σ’ ένα παραμεθόριο χωριό της Γαλλίας, αποκόπτεται από την έγκυο γυναίκα του και την τετράχρονη κόρη του σ’ ένα τραίνο που φυγαδεύει πρόσφυγες στο κέντρο και στον Νότο της Γαλλίας. Σ’ ένα βαγόνι εμπορευμάτων, ασφυκτικά γεμάτο με φυγάδες, γνωρίζεται με την Άννα Κούπφερ, μια μοναχική γυναίκα, κυνηγημένη Τσέχα Εβραία, που έχει πάρει μέρος στην Αντίσταση κατά των Γερμανών. Ένα απεγνωσμένο πάθος χωρίς αύριο τους ενώνει, μέσα σε περιβάλλον καταστροφής και αγωνίας.

Ένα από τα γνωστότερα μυθιστορήματα του Σιμενόν, που έγινε εξαιρετική ταινία από τον Πιέρ Γκρανιέ-Ντεφέρ το 1973, με τους έξοχους Ζαν-Λουί Τρεντινιάν και Ρόμυ Σνάιντερ.

           (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«Ένας κόσμος δίχως χρόνο» του Πάλε Γιόργκραου

Συγγραφέας: Palle Yourgrau
Τίτλος πρωτοτύπου: A World Without Time. The Forgotten Legacy of Gödel and Einstein
1η έκδοση στην αγγλική γλώσσα: 2005
Ελληνικός τίτλος: Ένας κόσμος δίχως χρόνο. Η ξεχασμένη κληρονομιά των Γκέντελ και Αϊνστάιν
Μετάφραση: Έλενα Πισσία
Επιμέλεια: Θάνος Γραμμένος
Εκδόσεις: Τραυλός
Έτος έκδοσης: 2005

Η βαθιά φιλία του Άλμπερτ Αϊνστάιν με τον Κουρτ Γκέντελ άφησε εποχή. Αποδείχθηκε πολύ σημαντική, τόσο για την ίδια την επιστήμη όσο και για τους δύο κορυφαίους επιστήμονες. Οι ανακαλύψεις τους -στο πλαίσιο των συγκλονιστικών ρευμάτων της φυσικής, της φιλοσοφίας, της λογικής, των μαθηματικών και της τέχνης που κατέκλυσαν τον εικοστό αιώνα- ήταν κοσμοϊστορικές.

Από τις πρώτες κιόλας ημέρες που βρέθηκαν στην Αμερική, στο Ινστιτούτο Ανωτέρων Μελετών του Πρίνστον, αχώριστοι, επέστρεφαν κάθε μέρα μαζί στα σπίτια τους. Μοιράζονταν τις ιδέες τους για τη φυσική, τη φιλοσοφία, την πολιτική, και αναπολούσαν την Εδέμ της αυστρο-γερμανικής επιστήμης όπου ανατράφηκαν.

Το 1949, ο μεγάλος μαθηματικός της λογικής Κουρτ Γκέντελ δημοσίευσε μια εργασία τόσο ρηξικέλευθη, που συγκλόνισε την επιστημονική κοινότητα. Απέδειξε ότι υπάρχουν κόσμοι (που περιγράφονται από τη θεωρία της σχετικότητας) στους οποίους ο χρόνος δεν υφίσταται (όπως εμείς τον κατανοούμε). Και δεν στάθηκε μόνον εκεί. Απέδειξε επίσης ότι, εφόσον ο χρόνος απουσιάζει από αυτά τα θεωρητικά σύμπαντα, δεν υφίσταται ούτε στο δικό μας κόσμο.

Μπροστά σε αυτές τις ανατρεπτικές κοσμοθεωρήσεις, οι φιλόσοφοι παραμένουν εκκωφαντικά σιωπηλοί -η σιωπή τους θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το μεγαλύτερο σκάνδαλο της διανόησης στα τέλη του περασμένου αιώνα.

Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου αναδύεται η προπολεμική εποχή του Κύκλου της Βιέννης, η προσωπική ζωή των δύο φίλων, και οι σκανδαλώδεις επιστημονικές διαμάχες με τους συναδέλφους τους στο Πρίνστον της μεταπολεμικής Αμερικής.

Ο Αϊνστάιν δεν ερμήνευσε την έννοια του χρόνου -όπως νομίζουν οι περισσότεροι φυσικοί και φιλόσοφοι- αλλά μείωσε εντελώς τη σημασία της αναγνωρίζοντας τη σημαντική συνεισφορά του Γκέντελ στη γενική θεωρία της σχετικότητας. Οι φυσικοί προσπαθούν, ανεπιτυχώς, να επισημάνουν κάποιο λάθος στη φυσική του Γκέντελ ή κάποιο ελλείπον στοιχείο στην ίδια τη σχετικότητα ώστε να αποκλείσουν τους συλλογισμούς του Γκέντελ. Ο Χόκινγκ πρότεινε μία κατ εξαίρεση τροποποίηση -την εικασία για την προστασία της χρονολογίας- στην αντίληψη των νόμων της φύσης, αποκλειστικά και μόνο για να ακυρώσει τη συνεισφορά του Γκέντελ στη σχετικότητα.

[...] Από πλευράς παρουσιαστικού, ήταν εντελώς αντίθετοι. Ο Γκέντελ, λεπτός σα λείψανο, με το σκελετωμένο του κορμί τυλιγμένο, ακόμα και στην κάψα του καλοκαιριού, με παλτό και κασκόλ. Κάτισχνος και κατηφής, είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι όσο λιγότερο τρώει κανείς τόσο το καλύτερο. Σε όλη του τη ζωή τήρησε αυστηρά αυτή την αλλόκοτη αρχή, αγνοώντας την κοινή λογική, που έτσι κι αλλιώς δεν χαρακτήριζε τη στάση του απέναντι στη ζωή. Στο άλλο άκρο, ο Αϊνστάιν, που η πνευματική του υγεία ουδέποτε αμφισβητήθηκε, απολάμβανε εξίσου ένα καλό λουκάνικο κι ένα καλό θεώρημα. Τιμούσε με όρεξη τα εδέσματα της γερμανικής κουζίνας, συμπληρώνοντας πάντα την απόλαυσή του με μερικές ρουφηξιές από την αγαπημένη του πίπα.

           (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

Νέα κυκλοφορία - «Ανθολογία Νέων Ποιητών από τη Β. Μακεδονία» - συλλογικό έργο

Συγγραφέας: συλλογικό έργο
Τίτλος πρωτοτύπου: Ανθολογία Νέων Ποιητών από τη Β. Μακεδονία
Είδος έργου: Ανθολογία ποίησης (δίγλωσση έκδοση)
Πρόλογος: Γκιόκο Ζντραβέσκι
Μετάφραση: Ελένη Κατσιώλη
Εκδόσεις: Βακχικόν
Έτος έκδοσης: 2022

Ας ξεκινήσουμε με την ετυμολογία της λέξης ανθολογία. Σύμφωνα με το online λεξικό ετυμολογίας, etymonline.com, η λέξη εμφανίζεται στο πρώτο μισό του 17ου αιώνα και σημαίνει "ποιητική συλλογή", που στην κυριολεξία σημαίνει "συλλογή λουλουδιών" από τις λέξεις άνθος και λέγειν και κατ' επέκταση επιλέγω λέξεις. Μεταφορικά, λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι ανθολογία σημαίνει ένα μπουκέτο ποιημάτων από διαφορετικούς ποιητές.

Η παρούσα ανθολογία περιέχει από ένα ποίημα δεκατριών ποιητών της Βόρειας Μακεδονίας που γεννήθηκαν μεταξύ του 1978 και του 1996, γεγονός που την καθιστά μια επιλογή της νεότερης γενιάς ποίησης της Βόρειας Μακεδονίας, δηλαδή, άνθρωποι που έγραψαν ή γράφουν αποκλειστικά στον 21ο αιώνα.

Πώς έκανα την επιλογή; Είχα κάποιο δίλημμα για το ποιος θα έπρεπε να παρουσιαστεί σε αυτή την ανθολογία; Όχι για πολύ. Από την αρχή ήμουν σίγουρος ότι θα ήταν απαραίτητο να μπουν στη συλλογή καμιά δεκαριά ποιητές και ποιήτριες και στη συνέχεια βρέθηκαν μερικοί ακόμα. Κάποιοι δυστυχώς δεν βρίσκονται στη συλλογή, κάποιοι δεν ανταποκρίθηκαν, κάποιοι δεν πληρούν τα κριτήρια. [...]

           (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

«Οδοιπορικό του 1806» του Σατωβριάνδου

Συγγραφέας: François-René de Chateaubriand
Τίτλος πρωτοτύπου: Itinéraire de Paris à Jérusalem et de Jérusalem à Paris
Είδος έργου: Ταξιδιωτική λογοτεχνία
1η έκδοση στη γαλλική γλώσσα: 1811
Ελληνικός τίτλος: Οδοιπορικό του 1806
Πρόλογος: Τάκης Θεοδωρόπουλος
Μετάφραση: Αριστέα Κομνηνέλλη
Επιμέλεια: Αρετή Μπουκάλα
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Έτος έκδοσης: 2019

Το μεγάλο ταξίδι του Σατωβριάνδου (1768-1848) στην Ανατολή ξεκινά στις 13 Ιουλίου του 1806 από το Παρίσι και ολοκληρώνεται στις 5 Ιουνίου του 1807 με την επιστροφή του στην ίδια πόλη. Εμείς επιλέξαμε για την παρούσα έκδοση το απόσπασμα που αφορά το ταξίδι του Σατωβριάνδου στην Ελλάδα μέχρι και την Κωνσταντινούπολη. Το κομμάτι αυτό, πέραν του ότι μας αφορά άμεσα καθώς μας δίνει τις εντυπώσεις ενός μεγάλου συγγραφέα για την τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, είναι και το πλέον διάσημο. Η περιήγηση στους τόπους της ελληνικής αρχαιότητας, η αναζήτηση και περιγραφή των αρχαίων ερειπίων, οι εντυπώσεις από τους σύγχρονους Έλληνες αλλά και η βαθιά επίκριση στον οθωμανικό δεσποτισμό αποτελούσαν θέματα ιδιαίτερα ελκυστικά για τους μορφωμένους αναγνώστες στη Δύση.

           (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«Ο κόσμος της ύστερης αρχαιότητας (150-750 μ.Χ.)» του Πήτερ Μπράουν

Συγγραφέας: Peter Brown
Τίτλος πρωτοτύπου: The World of Late Antiquity
Είδος έργου: Ιστορικό δοκίμιο
1η έκδοση στην αγγλική γλώσσα: 1971
Ελληνικός τίτλος: Ο κόσμος της ύστερης αρχαιότητας (150-750 μ.Χ.)
Μετάφραση: Ελένη Σταμπόγλη
Εκδόσεις: Αλεξάνδρεια
Έτος έκδοσης: 1998

Πώς και γιατί ο ύστερος αρχαίος κόσμος έφτασε να διακριθεί από τον «κλασικό» πολιτισμό; Από το 150 ώς το 750 μ.Χ., οι πιο βαθιά ριζωμένοι αρχαίοι θεσμοί χάθηκαν για πάντα. Το 476 η ρωμαϊκή αυτοκρατορία έπαψε να υπάρχει στη δυτική Ευρώπη. Το 655 η περσική αυτοκρατορία εξαφανίστηκε από την Εγγύς Ανατολή.

Ο Πήτερ Μπράουν δεν αφηγείται μια μελαγχολική ιστορία «παρακμής και πτώσης», αλλά εξετάζει με νηφαλιότητα την αναδιάταξη των αρχαίων συνόρων και την εμφάνιση κρίσιμων νέων φαινομένων που σημάδεψαν την εποχή, όπως η επικράτηση του χριστιανισμού στην Ευρώπη και του ισλαμισμού στη Μέση Ανατολή.

Πρωτοποριακό στη δεκαετία του ’70, κλασικό πλέον σήμερα, το γλαφυρό αυτό δοκίμιο ανέδειξε την ιδιαιτερότητα μιας παραμελημένης ιστορικής περιόδου, μετατοπίζοντας το σχετικό ενδιαφέρον από τη δυτική Ευρώπη στην ανατολική Μεσόγειο. Επισκοπώντας εξακόσια χρόνια πολιτικών, κοινωνικών και πολιτιστικών αλλαγών, επιχειρεί να απαντήσει σε ένα καίριο ερώτημα της παγκόσμιας ιστορίας: πώς ο ομοιογενής μεσογειακός κόσμος του 200 μ.Χ. κατέληξε να διαιρεθεί σε τρία αποξενωμένα και ανταγωνιστικά σύνολα, την καθολική Δύση, το Βυζάντιο και το Ισλάμ. Μια εξέλιξη που τις μακρόπνοες συνέπειές της βιώνουμε ακόμη σήμερα, στις αρχές της τρίτης χιλιετίας.

           (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

Νέα κυκλοφορία - «Οι μέρες που έχτισαν την Ιστορία» του Έρικ Λάρσον

Συγγραφέας: Jon Fosse
Τίτλος πρωτοτύπου: The Splendid and the Vile
Είδος έργου: Χρονικό
1η έκδοση στην αγγλική γλώσσα: Penguin Random House, 2020
Ελληνικός τίτλος: Οι μέρες που έχτισαν την Ιστορία
Μετάφραση: Αλέκος Αντωνίου
Εκδόσεις: Διόπτρα
Έτος έκδοσης: 2021

Την πρώτη ημέρα της πρωθυπουργίας του Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο Χίτλερ εισέβαλε στην Ολλανδία και στο Βέλγιο. Είχαν προηγηθεί η Πολωνία και η Τσεχοσλοβακία. Τους επόμενους δώδεκα μήνες, τα γερμανικά βομβαρδιστικά θα σφυροκοπούσαν τη χώρα ασταμάτητα, σκοτώνοντας 45.000 Βρετανούς και καταστρέφοντας δύο εκατομμύρια σπίτια.

Στο Οι Μέρες που Έχτισαν την Ιστορία ο Erik Larson δείχνει με κινηματογραφική λεπτομέρεια πώς ο πιο εμβληματικός πολιτικός της Βρετανίας κατάφερε να εμπνεύσει ένα ολόκληρο έθνος την ώρα της πιο σκληρής δοκιμασίας και δίδαξε στους συμπατριώτες του «την τέχνη του να είσαι άφοβος».

Αντλώντας υλικό από ημερολόγια, αρχεία και έγγραφα των μυστικών υπηρεσιών –κάποια από τα οποία αποχαρακτηρίστηκαν πολύ πρόσφατα– ο Larson μας οδηγεί από τους βομβαρδισμένους δρόμους του Λονδίνου στην πρωθυπουργική κατοικία και στο καταφύγιο του Τσόρτσιλ στην ύπαιθρο, στις προσωπικές του στιγμές με την οικογένειά του και στις συζητήσεις με τους πιο έμπιστους συμβούλους του. Και συνθέτει με μοναδική ζωντάνια το πορτρέτο ενός αληθινού ηγέτη που, μπροστά στον όλεθρο, μπόρεσε με τη ρητορική, τη στρατηγική του ιδιοφυΐα και το κουράγιο του να κρατήσει ενωμένο έναν λαό – και μια οικογένεια.

           (Από την παρουσίαση του βιβλίου στο οπισθόφυλλο)

«Όταν όλα καταρρέουν» της Νικόλ Κράους

Συγγραφέας: Nicole Krauss
Τίτλος πρωτοτύπου: Great House
Είδος έργου: Μυθιστόρημα
1η έκδοση στην αγγλική γλώσσα: W. W. Norton & Company​, Νέα Υόρκη 2010
Ελληνικός τίτλος: Όταν όλα καταρρέουν
Μετάφραση: Ιωάννα Ηλιάδη
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Έτος έκδοσης: 2017

Στη Νέα Υόρκη ένας χιλιανός ποιητής περνά το τελευταίο βράδυ του στην πόλη με μια συγγραφέα. Της εμπιστεύεται προς φύλαξη το γραφείο του, ένα παλιό, βαρύ έπιπλο με πολλά συρτάρια. Λίγο αργότερα ο ποιητής εξαφανίζεται στα χέρια της μυστικής αστυνομίας του Πινοσέτ.

Στο Λονδίνο, ένας άντρας φροντίζει την ετοιμοθάνατη γυναίκα του και ανακαλύπτει, ανάμεσα στα χαρτιά της, μια μπούκλα που θα σταθεί η αφορμή να αποκαλυφθεί ένα τρομερό μυστικό.

Στην Ιερουσαλήμ, ένας αντικέρ συλλέγει τα έπιπλα του γραφείου του πατέρα του, το οποίο λεηλατήθηκε από τους Ναζί στη Βουδαπέστη του 1944. Ένα όμως κομμάτι τού λείπει…

Λεπτοδουλεμένο δίχτυ ανθρώπινων ζωών που καλύπτει διαφορετικές ηπείρους και πολλές δεκαετίες, το μυθιστόρημα της Νικόλ Κράους αφηγείται μια συναρπαστική ιστορία για την αγάπη, την απώλεια και τη δύναμη να επιβιώνεις ακόμα κι όταν όλα καταρρέουν.

           (Από την παρουσίαση του βιβλίου στο οπισθόφυλλο)

«Γραφικός χαρακτήρας» του Νίκου Παναγιωτόπουλου

Συγγραφέας: Νίκος Παναγιωτόπουλος
Τίτλος πρωτοτύπου: Γραφικός χαρακτήρας
Είδος έργου: Διηγήματα
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Έτος έκδοσης: 2016

Μια συλλογή από 67 μικρές –έως μικροσκοπικές– ιστορίες, από εκείνες που ξεπηδούν απρόσκλητες καθώς ξεφυλλίζεις, ας πούμε, το άλμπουμ με τις οικογενειακές φωτογραφίες.
Ιστορίες ασπρόμαυρες, αφού φαντάζουν κιόλας μακρινές, αν και ο απόηχός τους βρίσκει τρόπο να επιβιώνει, παρηγορητικός, μέσα στη βουή και την αντάρα.
Ιστορίες αληθινές, αν και αυτό έχει ίσως τη μικρότερη σημασία- το προσωπικό βίωμα δεν είναι παρά η αφορμή αυτών των ακαριαίων αφηγήσεων που ψηλαφούν το αποτύπωμα μιας εποχής, με αφετηρία τα μέσα της δεκαετίας του ’60.
Ιστορίες που μαρτυρούν πως το παρελθόν βρίσκει πάντα τρόπο να τρυπώνει ανάμεσα στα λόγια μας...
Ιστορίες της μιας ανάσας, οι περισσότερες από τις οποίες θα μπορούσαν να διαβαστούν άνετα ακόμα κι ανάμεσα σε δυο σταθμούς του αθηναϊκού μετρό.

           (Από την παρουσίαση του βιβλίου στο οπισθόφυλλο)

Νέα κυκλοφορία - «Το άλλο όνομα» του Γιον Φόσε

Συγγραφέας: Jon Fosse
Τίτλος πρωτοτύπου: Det andre namnet - Septologien I-II
Είδος έργου: Μυθιστόρημα
1η έκδοση στη νορβηγική γλώσσα: 2019
Ελληνικός τίτλος: Το άλλο όνομα - Επταλογία Ι-ΙΙ
Μετάφραση - Πρόλογος: Σωτήρης Σουλιώτης
Εκδόσεις: Gutenberg
Έτος έκδοσης: 2022

«Και με βλέπω που στέκομαι και κοιτάζω...» Τι κοιτάζει και τι σκέφτεται ο ηλικιωμένος ζωγράφος Άσλε, πού, μετά τον θάνατο τῆς γυναίκας του, ζει απομονωμένος στην εξοχή; Τι τον συνδέει με τον αλκοολικό συνονόματό του Άσλε, επίσης ζωγράφο; Πώς μοιράζονται τις σκέψεις τους για την τέχνη, τον Θεό, τον αλκοολισμό, τη φιλία, τον έρωτα, το πέρασμα του χρόνου;

«Ένας από τους πιο ιδιοφυείς ανθρώπους της εποχής μας» (The Daily Telegraph), ο Γιόν Φόσε (γενν. Χάουγκεζουντ 1959) ζει σήμερα στο Grotten, μια κατοικία που παραχωρεί ο βασιλιάς της Νορβηγίας στη σημαντικότερη προσωπικότητα του πολιτισμού της χώρας. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε σαράντα γλώσσες· τα θεατρικά του ανεβαίνουν από σπουδαίους σκηνοθέτες (Τ. Οστερμάγερ, Κλοντ Ρεζί, Πατρίς Σερό). Έχει τιμηθεί με σημαντικά βραβεία και με το βραβείο Ίψεν.

           (Από την παρουσίαση του βιβλίου στο οπισθόφυλλο)

Νέα κυκλοφορία - «Η διαγώνιος Αλιέχιν» του Αρτύρ Λαρύ

Όταν η Ιστορία και η τρέλα διαπλέκονται είναι ώρα για ματ.

Συγγραφέας: Arthur Larrue
Τίτλος πρωτοτύπου: La diagonale Alekhine
Είδος έργου: Ιστορικό μυθιστόρημα
1η έκδοση στη γαλλική γλώσσα: Gallimard, collection blanche, Paris 2021
Ελληνικός τίτλος: Η διαγώνιος Αλιέχιν
Μετάφραση: Κάλλια Ταβουλάρη
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Έτος έκδοσης: 2022

Παγκόσμιος πρωταθλητής στο σκάκι, ο Αλεξάντρ Αλεξάντροβιτς Αλιέχιν, Ρώσος με γαλλική υπηκοότητα, παίζει τη ζωή του σαν μια παρτίδα σκάκι, κερδίζοντας κάθε φορά, όπου κι αν παίζει. Το 1939 όμως, ενώ βρισκόταν στο Μπουένος Άιρες, τον πρόφτασε ο πόλεμος. Διατάσσεται να επιστρέψει στο Παρίσι, όπου γίνεται μάρτυρας της κατάρρευσης της δεύτερης πατρίδας του. Και να τώρα ο Αλιέχιν, όμηρος των κατακτητών που κυριαρχούν στην Ευρώπη. Οι νέοι άρχοντες θέλουν να τον έχουν του χεριού τους και να εκμεταλλευτούν τη φήμη του. Εκείνος συνεργάζεται μαζί τους, γίνεται φίλος με τον Γκέμπελς, και συμμετέχει στα τουρνουά του Ράιχ. Από βασιλιάς γίνεται πιόνι. Και χάνει μία μία τις βασικές τους νίκες. Τη γυναίκα του, τους βασικούς του αντιπάλους, τους φίλους του. Και στο τέλος του πολέμου βρίσκεται μόνος, αυτοεξόριστος στην Πορτογαλία του Σαλαζάρ.

Εκεί θα παίξει την τελευταία του παρτίδα...

           (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«Τα ποιήματα, 1941-1971» του Μανόλη Αναγνωστάκη

Συγγραφέας: Μανόλης Αναγνωστάκης
Τίτλος πρωτοτύπου: Τα ποιήματα, 1941-1971
Είδος έργου: Ποίηση
Εκδόσεις: Νεφέλη
Έτος έκδοσης: 2000

Οι Εποχές γράφτηκαν από το 1941 μέχρι το 1944 και τυπώθηκαν τον Οκτώβριο του 1945 στη Θεσσαλονίκη. Οι Εποχές 2 γράφτηκαν στη διετία 1946-1948 και τυπώθηκαν τον Αύγουστο του 1948 στη Θεσσαλονίκη. Η χρονολογία 1943-1946 που είχε μπει κάτω από το τελευταίο ποίημα, για να υποδηλώσει έτσι ότι η σειρά αυτή των ποιημάτων ανήκει σ' εκείνη την περίοδο, ήταν σκόπιμα λαθεμένη και υπαγορεύτηκε από ορισμένους λόγους. Τα ποιήματα της σειράς Εποχές 3 είναι γραμμένα στα 1949-1950 και τυπώθηκαν στη Θεσσαλονίκη τον Ιούλιο του 1951. Η Συνέχεια γράφτηκε στα 1953-1954 και τυπώθηκε στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 1954. Και τα τέσσερα παραπάνω φυλλάδια, που κυκλοφόρησαν σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων, έκτος εμπορίου, περιλαμβάνονται στον τόμο Τα ποιήματα 1941-1956 (Αθήνα, Απρίλιος 1956) μαζί με τη μικρή σειρά Παρενθέσεις και τη Συνέχεια 2, γραμμένη στα 1955, και ανέκδοτη ως τότε. Η Συνέχεια 3 τυπώθηκε στη Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1962. Το μεγαλύτερο μέρος της σειράς του Στόχου δημοσιεύτηκε στην ομαδική έκδοση Δεκαοχτώ Κείμενα (Κέδρος, 1η έκδοση Ιούλιος 1970).

Η αρχική μορφή όλων των ήδη δημοσιευμένων ποιημάτων διατηρείται χωρίς καμιά μεταβολή ή τροποποίηση ή άλλου είδους «επεξεργασία».

           (Από την έκδοση)

Ένα ποίημα του Γιώργου Σεφέρη

Πότε θα ξαναμιλήσεις;
Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας.
Σπέρνουνται γεννιούνται σαν τα βρέφη
ριζώνουν θρέφουνται με το αίμα.
Όπως τα πεύκα
κρατούνε τη μορφή του αγέρα
ενώ ο αγέρας έφυγε, δεν είναι εκεί
το ίδιο τα λόγια
φυλάγουν τη μορφή του ανθρώπου
κι ο άνθρωπος έφυγε, δεν είναι εκεί.
Ίσως γυρεύουν να μιλήσουν τ’ άστρα
που πάτησαν την τόση γύμνια σου μια νύχτα
ο Κύκνος ο Τοξότης ο Σκορπιός
ίσως εκείνα.
Αλλά πού θα είσαι τη στιγμή που θα ’ρθει
εδώ σ’ αυτό το θέατρο το φως;

(Πίνακας: Πωλ Γκωγκέν, Ορεινό τοπίο, 1882)

Διήγημα - «Το φάντασμα του απομεσήμερου»

      Καθισμένος στο παγκάκι του πάρκου εκείνη την ώρα που το φως της μέρας συνεχίζει να χαϊδεύει τον κόσμο κι ωστόσο ο ήλιος έχει χαθεί πίσω από τα ψηλότερα δέντρα κι αρχίζει να κατεβαίνει. Εσύ είσαι ξαπλωμένη στα πόδια μου, τα μαλλιά σου απλώνονται ανέμελα στο χάδι μου και το χέρι σου μπλέκεται με το δικό μου σ’ ένα κράτημα που δεν είναι μόνο ερωτικό, έχει κάτι από δύναμη, από ελπίδα κι από εμπιστοσύνη. Τα σκούρα μάτια σου πότε με κοιτάζουν και πότε μισοκλείνουν, και δεν ξέρω αν είναι από τη ζέστη, την ευτυχία ή το ατέλειωτο μέλλον που φανταζόμαστε κι οι δυο να μας δίνεται απλόχερα. Υπάρχει κόσμος πολύς γύρω μας, ζευγάρια πιασμένα χέρι χέρι, βιαστικοί φοιτητές, παιδιά που πάνε κι έρχονται, μιλάνε, χειρονομούν, παίζουν, βγάζουν φωνούλες που γρήγορα γίνονται αόριστες, χάνονται στον ορίζοντα ή σβήνουν γαλήνια πίσω απ’ την αέρινη κουρτίνα που έχουμε φτιάξει μυστικά εσύ κι εγώ. Το σώμα σου είναι μεθυστικό. Δεν θέλω να έχω τίποτε άλλο. Είναι Μάιος και σ’ αγαπώ.

      Τώρα είναι Ιούνιος. Όχι της ίδιας χρονιάς, κάποτε πριν, κάποτε μετά, κρυμμένος κάπου στον χρόνο, δεν έχει όμως στ’ αλήθεια σημασία. Το μέρος είναι το ίδιο, το φως είναι το ίδιο, εσύ κι εγώ όμως είμαστε άλλοι. Κοιτάζω τα δέντρα. Είναι πολλά και δημιουργούν έναν σκουροπράσινο ορίζοντα. Πάντα μου άρεσε να φαντάζομαι πως πίσω από τα δέντρα, εκεί που δεν μπορούσα να δω, υπάρχει ένας ακόμη ορίζοντας, μακρινός, ατέλειωτος, ίσως κι ένας άλλος, αδιανόητος κόσμος, ένα μέρος που από παιδί είχα την ελπίδα κάποτε να εξερευνήσω, ελπίζοντας ν’ ανακαλύψω χίλια μυστικά που δεν φανταζόμουν πριν. Το γλυκό εκείνο φως απλωνόταν τριγύρω και σπινθήριζε μέσα στα μάτια σου, αλλά δεν μιλούσες. Με κοίταζες. Ήξερα πως θα πεις κάτι που δεν ήθελα ν’ ακούσω. Δεν το είπες. Όμως το είπα εγώ.

      Σεπτέμβριος. Το μέρος είναι μια λεωφόρος, όμως δεν έχει σημασία, ούτε εσύ κι εγώ έχουμε σημασία. Άλλος χρόνος ή ο ίδιος. Δεν πειράζει. Η ώρα όμως είναι η ίδια. Πάντα είναι η ίδια. Περπατάμε μαζί και αγνοούμε τον θόρυβο των αυτοκινήτων γύρω μας. Μιλάμε και τα λόγια μας είναι τρυφερά, όμως έχω την αίσθηση πως πίσω μου με ακολουθεί κάτι σαν αύρα από φως κι ένα απαλό αεράκι. Νιώθω μια μελαγχολία, αλλά αφήνω να με παρασύρει η αίσθηση πως είμαι ακόμα μαζί σου. Φτάνουμε σε μια γωνία και φιλιόμαστε. Σε κοιτάζω να φεύγεις και να απομακρύνεσαι και νιώθω πως δεν πρέπει να σταματήσω να σε κοιτάζω. Όμως κάποια στιγμή η φιγούρα σου γίνεται ένα με τον κόσμο και σε χάνω. Έτσι παίρνω τον δρόμο του γυρισμού. Μαζί μου η εντύπωση πως κάτι έχω ξεχάσει κι η ανοίκεια αίσθηση πως όταν θα πέσει το φως πίσω από τις κορφές των δέντρων, κάτι όμορφο κι ατέλειωτα γλυκό θα έχει χαθεί μαζί του για πάντα.

           Ηλίας Οικονομόπουλος (2022)

(Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό περιοδικό Μονόκλ)

«Ψυχές από εκατό χειμώνες» της Δόμνας Κατσαμάκη

Συγγραφέας: Δόμνα Κατσαμάκη
Τίτλος πρωτοτύπου: Ψυχές από εκατό χειμώνες
Είδος έργου: Μυθιστόρημα
Εκδόσεις: Σύγχρονη Εποχή
Έτος έκδοσης: 2018

Σ’ ένα απομακρυσμένο, ομιχλώδες και σβησμένο από το χάρτη ψαροχώρι –παλιό λιμάνι των θρυλικών Βίκινγκς– υπάρχει μια παμπ γερο-ναυτικών που ήταν τα παλιά χρόνια καρνάγιο. Αυτή η παμπ θα μπορούσε κάλλιστα να συμβολίζει τον κόσμο του περασμένου αιώνα: Μεγάλες εξερευνήσεις, μεγάλα ταξίδια, εφευρέσεις που άλλαξαν τον κόσμο, μεγάλοι ιδεολόγοι κι επαναστάτες… Από τη μια ήρωες του πολέμου, «σπουδαίοι» άνθρωποι που κρατούν τις τύχες της ανθρωπότητας στα χέρια τους, και από την άλλη περιθωριακοί τύποι, «κουτοί γλάροι» που σβουρίζουν αδιάκοπα μες στο παγωμένο ψιλόβροχο γύρω από τον παλιό κι αραχνιασμένο φάρο.

Ένας στρατιώτης εγκαταλείπεται αιμόφυρτος σε μια βομβαρδισμένη κοιλάδα. Ένα κοριτσάκι χάνεται στο δάσος μια νύχτα με ομίχλη. Κι ένα τυφλό αλογάκι αφήνεται ολομόναχο πάνω στο χιόνι… Χρόνια αργότερα, το κουβάρι θα ξετυλιχτεί στο μυστηριώδες αυτό ψαροχώρι με αφορμή τον πνιγμό μιας νεαρής γυναίκας, της Σεσίλια, στο πηγάδι του σπιτιού της.

           (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«Η γυναίκα του πρωινού τρένου» του Δημήτρη Γράψα

Συγγραφέας: Δημήτρης Γράψας
Τίτλος πρωτοτύπου: Η γυναίκα του πρωινού τρένου
Είδος έργου: Μυθιστόρημα
Εκδόσεις: Καστανιώτης
Έτος έκδοσης: 2018

Είναι κάθε πρωί μαζί, στο ίδιο δρομολόγιο. Ο Πέτρος παίρνει το τρένο από τον σταθμό "1", στις 07:37 ακριβώς, και στο τελευταίο βαγόνι βρίσκει πάντα την Αγνή, που έχει επιβιβαστεί στην αφετηρία. Συνήθως κάθεται απέναντί της. Την έχει ερωτευθεί σιωπηρά, όμως δειλιάζει να της μιλήσει. Και όταν αποφασίζει να κάνει πέρα τους δαίμονες και τους φόβους του, η Αγνή εξαφανίζεται.

Αρχίζει τότε να την αναζητεί. Εντοπίζει τελικά το σπίτι της, φτάνει εκεί γεμάτος ελπίδα, αλλά αντί να βρει εκείνη, συναντά μια μυστηριώδη γυναίκα, που προσπαθεί να τον πείσει πως βρίσκεται σε λάθος μέρος.

Όμως ο Πέτρος δε θα φύγει, αν δε βρει την Αγνή. Πρώτα απ' όλα για να βεβαιωθεί πως τίποτα κακό δεν της έχει συμβεί. Κι ύστερα, γιατί έχει έρθει από πολύ μακριά - τόσο μακριά που κανείς δεν ξέρει και δεν υποψιάζεται.

Ένα αγωνιώδες μυθιστόρημα για την ανταρσία των αναμνήσεων, μια περιπλάνηση σε μια ζωή που φωτίζεται ξανά απ' την αρχή.

           (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«Η θεά των μικρών θριάμβων» της Γιανίκ Γκρανέκ

Συγγραφέας: Yannick Grannec
Τίτλος πρωτοτύπου: La Deesse des petites victoires
Είδος έργου: Ιστορικό μυθιστόρημα
1η έκδοση στη γαλλική γλώσσα: Éditions Anne Carrière, Paris 2012
Ελληνικός τίτλος: Η θεά των μικρών θριάμβων
Μετάφραση: Τεύκρος Μιχαηλίδης
Εκδόσεις: Αλεξάνδρεια
Έτος έκδοσης: 2016

Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, 1980. Η Άννα Ροθ, νεαρή άσημη αρχειοθέτρια χωρίς φιλοδοξίες, αναλαμβάνει το δύσκολο έργο να εξασφαλίσει για λογαριασμό του Ινστιτούτου Προχωρημένων Μελετών το αρχείο του Κουρτ Γκέντελ, του πιο γοητευτικού και ερμητικού μαθηματικού του εικοστού αιώνα.

Η αποστολή της είναι να εξημερώσει τη χήρα του μεγάλου ανδρός, μια περιβόητη μέγαιρα που, απ' ό,τι φαίνεται, παίρνει όψιμα την εκδίκησή της ενάντια στο κατεστημένο, αρνούμενη να παραχωρήσει τα ανυπολόγιστης επιστημονικής αξίας έγγραφα του συζύγου της.

Από την πρώτη τους συνάντηση, η Αντέλ αντιλαμβάνεται πλήρως το ρόλο της Άννας. Ενάντια σε κάθε προσδοκία, δεν την απορρίπτει, αλλά επιβάλλει τους δικούς της κανόνες στο παιχνίδι. Η ηλικιωμένη γυναίκα γνωρίζει καλά ότι σύντομα θα πεθάνει έχει όμως μια ιστορία να αφηγηθεί, μια ιστορία που κανείς ως τότε δεν θέλησε να ακούσει. Από τη λαμπερή Βιέννη της δεκαετίας του 1930 στο μεταπολεμικό Πρίνστον, από το Άνσλους στον Μακαρθισμό κι από το τέλος του θετικιστικού ιδεώδους στην επέλαση των πυρηνικών εξοπλισμών, η Άννα ανακαλύπτει τη διαδρομή μιας γυναίκας η οποία βρέθηκε αντιμέτωπη σ' όλη της τη ζωή με την αδύνατη εξίσωση που συνδέει την ιδιοφυΐα, τον έρωτα και την τρέλα.

           (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν συνήθιζε να λέει: «Πηγαίνω στο γραφείο μου μόνο και μόνο για να έχω το προνόμιο να επιστρέψω με τα πόδια, συντροφιά με τον Κουρτ Γκέντελ». Αυτός ο άνδρας, ελάχιστα γνωστός στους μη ειδικούς, έζησε μια θρυλική δισυπόστατη ζωή: από τη μια ζωντανός θεός του Ολύμπου, όπως φάνταζε το Πρίνστον μετά τον πόλεμο, κι από την άλλη απλός θνητός που υπέφερε τα χειρότερα μαρτύρια της παράνοιας. Στο πρώτο της αυτό μυθιστόρημα, η Γιανίκ Γκρανέκ κατορθώνει να συνθέσει μια μεγάλη νωπογραφία του εικοστού αιώνα, μια ωδή στην ανθρώπινη ιδιοφυΐα και μια βαθιά ενδοσκόπηση στο ρόλο του έρωτα και στο νόημα της ζωής.

Η Yannick Grannec γεννήθηκε το 1969 στη Γαλλία. Πτυχιούχος του ENSCI, άσκησε το επάγγελμα της γραφίστριας και εξέδωσε μερικά βιβλία για νέους. Στη συνέχεια, εγκατεστημένη στο Saint-Paul-de-Vence, αφιερώθηκε στην πεζογραφία, και το πάθος για τα μαθηματικά την οδήγησε να γράψει το πρώτο της μυθιστόρημα, La Deesse des petites victoires, γύρω από τη ζωή του ιδιοφυούς Αυστριακού μαθηματικού Kurt Gödel από τη σκοπιά της χήρας του Adele.

Πηγή: https://alexandria-publ.gr/wp-content/uploads/2016/12/grannec-dt.pdf

«Ο Φιλαράκος» του Γκυ Ντε Μωπασάν

Συγγραφέας: Guy de Maupassant
Τίτλος πρωτοτύπου: Bel-Ami
Είδος έργου: Μυθιστόρημα
1η έκδοση στη γαλλική γλώσσα: 1885
Ελληνικός τίτλος: Ο Φιλαράκος
Μετάφραση: Φώντας Κονδύλης
Εκδόσεις: Καλέντης
Έτος έκδοσης: 2014

Ο Φιλαράκος είναι από τα καλύτερα μυθιστορήματα του Μωπασάν, κυρίως από την άποψη της απεικόνισης της κοινωνικοπολιτικής ζωής και των ηθών στη Γαλλία, στις τελευταίες δεκαετίες του δέκατου ένατου αιώνα. Αποτελεί μια τοιχογραφία εκπληκτικής τέχνης στην αποτύπωση σκηνών και χαρακτήρων, αλλά και τέτοιας πυκνότητας, ώστε να προκαλεί το θαυμασμό του αναγνώστη η δεξιοτεχνία του συγγραφέα στο ανάγλυφο ξεχώρισμα νοοτροπιών και συμπεριφορών μέσα στο συνωστισμό πλήθους ανθρώπων και των πεπραγμένων τους.

Επικεφαλής όλων φυσικά βρίσκεται ο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος Ζορζ Ντιρουά, ο Φιλαράκος δηλαδή, όπως τον επονόμασε μία από τις ερωμένες του, αυτός ο αδίσταχτος αριβίστας, που χρησιμοποιεί τα ταλέντα του, με πρώτο το ταλέντο του στον έρωτα, για να αποκτήσει χρήματα, φήμη και δύναμη στην παρισινή πραγματικότητα της Belle Epoque. Είναι μια προσωπικότητα που δεν γνωρίζει ηθικούς φραγμούς στην επιδίωξη των σκοπών της – μια προσωπικότητα-προφήτισσα του αριβισμού της δικής μας εποχής, που πάει να μονοπωλήσει τη μέχρι λατρείας αφοσίωσή μας...

Ο Μωπασάν έχει βάλει όλη την αφηγηματική του επιτηδειότητα, έτσι ώστε ο αναγνώστης να αναζητάει με βουλιμία τη συνέχεια της ιστορίας, για να απολαύσει κι άλλα συναρπαστικά επεισόδια κι άλλους έξυπνους διαλόγους, περισσότερες περιγραφές της φύσης, των ανθρώπων και του περιβάλλοντός τους. Φτάνοντας στο τέλος της ιστορίας, ο αναγνώστης μένει με τη βαθιά αίσθηση ότι απόλαυσε ένα αριστούργημα, αλλά και με πολλές σκέψεις μέσα του για τη θέση της ηθικής στη βιοτική περιπέτεια του ανθρώπου.

Πηγή: https://kalendis.gr/

Νέα κυκλοφορία - «Ο τυφλός καθρέφτης» του Γιόζεφ Ροτ

Σε αυτό το βιβλίο συστεγάζονται το ομώνυμο κείμενο «Ο τυφλός καθρέφτης», με τον υπότιτλο «ένα μικρό μυθιστόρημα», καθώς και το «Απρίλης, η ιστορία μιας αγάπης», δημοσιευμένα αμφότερα το 1925.

Συγγραφέας: Joseph Roth
Τίτλος πρωτοτύπου: Der blinde Spiegel
Είδος έργου: Νουβέλα
1η έκδοση στη γερμανική γλώσσα: 1925
Ελληνικός τίτλος: Ο τυφλός καθρέφτης
Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας
Εκδόσεις: Κριτική
Έτος έκδοσης: 2022

«Ο τυφλός καθρέφτης» αφηγείται τη δύσκολη ζωή της μικρής Φίνι στη Βιέννη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Η Φίνι μεγαλώνει σε ένα φτωχό και πικρόχολο περιβάλλον, εργάζεται σε ένα δικηγορικό γραφείο και ονειροπολεί. Η ενηλικίωσή της είναι απότομη, αλλά τότε γνωρίζει τυχαία τον Ράμπολντ, έναν πλανόδιο ρήτορα, και μεταφέρεται, για λίγο, στον κόσμο που επιθυμεί.

Στον «Απρίλη», ο αφηγητής, ένας περιπλανώμενος μοναχικός άντρας, περιγράφει την άφιξη και τη διαμονή του σε μια μικρή πόλη της επαρχίας. Διηγείται την ερωτική σχέση του με την Άννα, την υπάλληλο του πανδοχείου, και τον εξ αποστάσεως ανεκπλήρωτο έρωτά του με μια ωραία άγνωστη.

Ο Γιόζεφ Ροτ ζωντανεύει μια σειρά από εικόνες της καθημερινότητας, αναδεικνύοντας τις συνθήκες που διαμορφώνουν τη μοναδικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης και οδηγούν σε προσδοκίες που δεν ευοδώνονται.

Πηγή: https://kritiki.gr/

Δύο ποιήματα του Cesare Pavese

Από αρμύρα κι από γη

Από αρμύρα κι από γη
είναι το βλέμμα σου.
Μια μέρα απόσταξες τη θάλασσα.
Δίπλα σου φύτρωσαν χόρτα ζεστά,
Κρατήσανε τη γεύση σου.
Είταν η φτέρη, η αμαρυλλίδα.
Κλείνεις τον κόσμο στα μάτια σου.
Από αρμύρα κι από γη
είναι οι φλέβες σου, η ανάσα σου.

Αφρέ του ζεστού αέρα,
σκιά ενός μεγάλου ήλιου,
όλα τα κλείνεις μέσα σου.
Είσαι η βραχνή φωνή του κάμπου,
η φωνή του κρυμμένου ορτυκιού,
η θέρμη του χαλικιού.
Ο κάμπος είναι κούραση,
ο κάμπος είναι πόνος.
Έρχεται η νύχτα, ο χωρικός
τελειώνει τη δουλειά του.
Είσαι η μεγάλη κούραση,
η νύχτα που χορταίνει.
Όπως η χλόη κι ο βράχος,
όπως η γη, είσαι κλειστή,
όπως η θάλασσα σκιρτάς.
Μια λέξη δεν υπάρχει
που να σε κλείσει να σε καταχτήσει.
Όπως η γη
δέχεσαι τα χτυπήματα
και τα μεταμορφώνεις σε ζωή,
σε ήρεμη ανάσα και σιωπή.
Είσαι καμμένη όπως η θάλασσα,
είσαι ένας επικίνδυνος καρπός,
ο λόγος σου είναι η σιωπή
και κανείς δε σε ρωτά.

Ο θάνατος θαρθεί

Ο θάνατος θαρθεί και θάχει τα μάτια σου –
Αυτός ο θάνατος που ακοίμητος
απ’ το πρωί ως το βράδυ μας ακολουθεί,
ανελέητος σαν παλιά τύψη,
σαν ένα ακατανόητο πάθος.
Τα μάτια σου θάναι ένας λόγος ανώφελος,
μια κραυγή που χάθηκε, μια σιωπή.
Έτσι, την ώρα που μονάχη σκύβεις
κάθε πρωί στον εαυτό σου,
τα βλέπεις στον καθρέφτη. Και τη μέρα αυτή,
ω προσδοκία πολύτιμη, θα ξέρουμε κι εμείς
πως είσαι η ζωή, πως είσαι η άβυσσο.

Για τον καθένα ο θάνατος έχει ένα βλέμμα.
Ο θάνατος θαρθεί και θάχει τα μάτια σου.
Θάναι σα ν’απαρνιόμαστε ένα πάθος,
σα να κοιτάζουμε στο βάθος του καθρέφτη
το ανέβασμα κάποιου προσώπου πεθαμένου,
ή σα ν’ακούμε ψίθυρους από χείλη κλειστά.

Σιωπηλοί, κατεβαίνουμε μέσα στην άβυσσο.

           (Μετάφραση Τάκη Σινόπουλου, από το βιβλίο Πλάνητες στίχοι - Ιταλοί ποιητές μεταφράζονται από Έλληνες ποιητές, των Γεράσιμου Ζώρα και Ιωάννη Τσόλκα, εκδόσεις Πεδίο, β' έκδοση 2013)

«Μια φορά κι έναν καιρό ήταν το σκάκι» των Κώστα Γιουβαντσούδη και Ειρήνης Μωυσιάδου

Συγγραφείς: Κώστας Γιουβαντσούδης & Ειρήνη Μωυσιάδου
Τίτλος πρωτοτύπου: Μια φορά κι έναν καιρό ήταν το σκάκι
Είδος έργου: Εκμάθηση του σκακιού για παιδιά
Εκδόσεις: Κλειδάριθμος
Έτος 3ης (παρούσας) έκδοσης: 2007

Το Μια φορά κι έναν καιρό ήταν το σκάκι είναι ο ιδανικός οδηγός για να διδάξετε στα παιδιά σας εύκολα και διασκεδαστικά τα πάντα για το δημοφιλές και εποικοδομητικό αυτό παιχνίδι. Το βιβλίο ακολουθεί μια πρωτότυπη μεθοδολογία και χωρίζεται σε τρία μέρη. Το πρώτο περιλαμβάνει ένα υπέροχο παραμύθι που τα παιδιά θα απολαύσουν. Το δεύτερο μέρος αποτελεί ένα εγχειρίδιο διδασκαλίας του παιχνιδιού που θα χρησιμοποιήσουν με απρόσμενη ευκολία οι μεγάλοι προκειμένου να μυήσουν τα παιδιά στους κανόνες και τον τρόπο σκέψης που απαιτεί το παιχνίδι. Τέλος, στο τρίτο μέρος περιγράφεται μια πληθώρα διασκεδαστικών δραστηριοτήτων που εξοικειώνουν τα παιδιά με το σκάκι μέσα από το παιχνίδι. Με άλλα λόγια, οι συγγραφείς του βιβλίου, με έναν πρωτότυπο και ταυτόχρονα ισορροπημένο συνδυασμό της λογικής και του συναισθήματος, παρουσιάζουν το σκάκι ως ένα συναρπαστικό παιχνίδι που πολύ εύκολα και ευχάριστα θα μπορέσουν να μάθουν όλα τα παιδιά.

Πηγή: https://www.klidarithmos.gr/

«Η ευρωπαϊκή ζωγραφική του 19ου αιώνα» του Χρύσανθου Χρήστου

Συγγραφέας: Χρύσανθος Χρήστου
Τίτλος πρωτοτύπου: Η ευρωπαϊκή ζωγραφική του 19ου αιώνα
Είδος έργου: Ιστορία της τέχνης
Εκδόσεις: Βάνιας
Έτος έκδοσης: 1993

Γνωστή περισσότερο από την τέχνη του εικοστού αιώνα, η καλλιτεχνική δημιουργία του δέκατου ένατου έχει και αυτή μεγάλα προβλήματα, ιδιαίτερες δυσκολίες, ειδικά χαρακτηριστικά. Αλλά έχει ταυτόχρονα να δείξει εξαιρετικές προσπάθειες, μεγάλους δημιουργούς και οριακές κατακτήσεις, που θα αποτελέσουν και τις αφετηρίες των αναζητήσεων και των πραγματώσεων του αιώνα μας. Σε μερικές κατευθύνσεις αρκετά μελετημένη, σε άλλες όπως τις ιδεαλιστικές τάσεις και τον ακαδημαϊσμό- λιγότερο, μας βοηθάει να καταλάβουμε καλύτερα ακόμη και ό,τι γίνεται στις μέρες μας. Στις διαδοχικές προσπάθειές της, από τους προδρομικούς δημιουργούς στον κλασσικισμό και το ρομαντισμό, στη συνέχεια με το ρεαλισμό και τις ιδεαλιστικές τάσεις, τον εμπρεσσιονισμό, ουσιαστικά υποκειμενικό ρεαλισμό και τα μεταεμπρεσσιονιστικά ρεύματα, μας επιτρέπει να γνωρίσουμε τον ίδιο τον χαρακτήρα και τις αντιθέσεις της περιόδου. Η πολλαπλότητα των κατευθύνσεων και η αντιφατικότητα των διατυπώσεων, η σύγκρουση αντικειμενικών τάσεων και υποκειμενικών τύπων, που θα ολοκληρωθούν στον εικοστό αιώνα, πρωτοπαρουσιάζονται στον δέκατο ένατο. Την πορεία των δημιουργών της και τον πλούτο των μορφών της, τις κάθε είδους προσπάθειές τους και τις κάθε κατηγορίας αναζητήσεις τους, επιχειρεί να φέρει κοντά στον αναγνώστη η εργασία αυτή. Και δεν αποβλέπει μόνο να παρουσιάσει τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες -ειδικά ζωγράφους- και να συζητήσει τα πιο χαρακτηριστικά τους έργα, αλλά και να γίνει μια γόνιμη αφετηρία για μια ελεύθερη και προσωπική συνομιλία κάθε αναγνώστη μ' αυτά. [...]

           (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

«Η στέπα» του Άντον Τσέχωφ

Συγγραφέας: Антон Павлович Чехов
Τίτλος πρωτοτύπου: Степь
Είδος έργου: Νουβέλα
1η έκδοση στη ρωσική γλώσσα: 1888
Ελληνικός τίτλος: Η στέπα
Μετάφραση: Ευτυχία Παμπούκη
Εκδόσεις: Καστανιώτης
Έτος έκδοσης: 2018

Η εμβληματική αυτή νουβέλα αφηγείται την αξέχαστη ιστορία του Εγκόρουσκα, ενός εννιάχρονου αγοριού που φεύγει από το σπίτι του προκειμένου να σπουδάσει. Η μητέρα του, που θέλει να τον γράψει στο γυμνάσιο, αποφασίζει να τον στείλει σε μια φίλη της. Όμως ο προορισμός είναι μακρινός και, για να φτάσει εκεί ο μικρός με το ηλιοκαμένο πρόσωπο και τα κλαμένα μάτια, θα πρέπει πρώτα να διασχίσει την απέραντη στέπα, την απλόχωρη καρδιά της ρωσικής υπαίθρου, γεμάτη πολύχρωμες ομορφιές και απρόβλεπτους κινδύνους. Σε τούτη την πορεία, που μοιάζει με πρώτη ενηλικίωση, τον συνοδεύουν ο έμπορος θείος του και ένας ιερέας, οι οποίοι τον εμπιστεύονται αργότερα σ’ ένα καραβάνι που βρίσκουν στο δρόμο τους. Ο Εγκόρουσκα παρατηρεί την αδάμαστη φύση, ακούει τις παράξενες κουβέντες των απλών χωρικών και σιγά σιγά παραδίνεται σ’ έναν γλυκόπικρο ρεμβασμό που διαπερνά την πραγματικότητα και ξανοίγεται στις αχανείς εκτάσεις της φαντασίας. Ό,τι αρχίζει ως ένα συνηθισμένο ταξίδι σε μια αρχέτυπη ενδοχώρα, μετουσιώνεται από τον Αντόν Τσέχοφ σε μια πνευματική περιπέτεια με ορίζοντα την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη. Ένας συγκλονιστικός ύμνος στο γίγνεσθαι και στο παρέρχεσθαι, ένα πεζογραφικό ποίημα.

           (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Μία ακόμα έκδοση του έργου αυτού μπορείτε να δείτε στον παρακάτω σύνδεσμο: https://olaeinailexeis.blogspot.com/2020/03/blog-post_7.html

«Η αυγή του ελληνικού καπιταλισμού» του Σεραφείμ Μάξιμου

Συγγραφέας: Σεραφείμ Μάξιμος
Τίτλος ελληνικής έκδοσης: Η αυγή του ελληνικού καπιταλισμού
Είδος έργου: Δοκίμιο
Πρόλογος - Επιμέλεια: Λουκάς Αξελός
Εκδόσεις: Στοχαστής
Έτος παρούσας έκδοσης: 2008 (1η έκδοση 1944)

«Λίγοι είναι σήμερα εκείνοι που μπορούν ν’ αρνηθούν ότι μια ιστορία του ελληνικού εμπορίου π.χ. θα μας έλυνε πολλά προβλήματα, που η σύγχρονη έρευνα τάφισε άλυτα ως τα τώρα… Αν αυτές οι εργασίες είχανε γίνει, το νεοελληνικό σχήμα θα εύρισκε μέσα μας μια πληρότητα, ενώ τώρα διαφεύγει από τους περισσότερούς μας το ουσιαστικό γεγονός, ότι πριν ακόμα υψωθή η σημαία της ανεξαρτησίας, το ελληνικό στοιχείο είχε κατακτήσει την υπεροχή στο εμπόριο και τις μεταφορές, σαν στοιχείο με ιδιαίτερο χαρακτήρα, με ιδιαίτερη οντότητα και κατείχε θέσεις δεσπόζουσες από τη μιαν άκρη της Μεσογείου ως την έτερη, από τα βόρεια της Βαλκανικής, ως τα νότια νησιωτικά συμπλέγματα. Την καταπληκτική αυτή προεπαναστατική ακμή, την παρασκεύασε ο δέκατος όγδοος αιώνας και σ’ αυτόν αφιερώνεται η παρούσα εργασία».

Με αυτά τα λόγια, τον Ιούνιο του 1944, έδωσε στο φως της δημοσιότητας την Αυγή του ελληνικού καπιταλισμού ο Σεραφείμ Μάξιμος. Ένα βιβλίο βασισμένο στην πολύχρονη, συστηματική και συγκριτική έρευνα των Γαλλικών Εθνικών στοιχείων, εμπορικής αλληλογραφίας και επίσημων προξενικών εγγράφων, που παρουσιάζει για πρώτη φορά στον Έλληνα αναγνώστη πτυχές της άγνωστης, μέχρι τότε, οικονομικής μας ιστορίας.

Αυστηρά οροθετημένος απέναντι στις κυρίαρχες εμπειρικές αναλύσεις, ο Μάξιμος στέκεται με προσήλωση στα δεδομένα. Η διείσδυσή του στις βαθύτερες λειτουργίες του ιστορικού χώρου της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, τον οδήγησε στο να κατανοήσει ορθά τις ιδιορρυθμίες πάνω στις οποίες αναπτύχθηκε η νεοελληνική εθνότητα. Η με ουσιαστικούς όρους τεκμηρίωση της άποψής του αποτελεί, ίσως, το κατ’ εξοχήν ιδιαίτερο σημείο συμβολής του, σημείο που τον διαφορίζει όχι μόνο από το σύνολο των αναλυτών της εποχής του, αλλά και των κυρίαρχων στη συνέχεια απόψεων που συμπυκνώσανε την όλη τους προβληματική περί ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού στις διάφορες ιδεοκρατούμενες και περιορισμένης επιστημονικής επάρκειας εκδοχές της εξάρτησης, «νόθας αστικοποίησης» και υπανάπτυξης.

Ο Μάξιμος είναι ουσιαστικά ο πρώτος Έλληνας μαρξιστής που μας αποκάλυψε αρκετές πτυχές γύρω από τα προβλήματα γένεσης και διαμόρφωσης του ελληνικού αστισμού. Είναι αυτός που μ’ έναν δημιουργικό τρόπο άνοιξε τον δρόμο για τη διαμόρφωση μιας σύγχρονης σχολής οικονομικής ιστορίας, συνεισφέροντας κατά το μέτρο των δυνατοτήτων του και των ορίων που έθετε η εποχή του, στο να υπάρξουν οι πρώτες αντιδράσεις στην ιδεολογική χρήση της ιστορίας.

           (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

Νέα κυκλοφορία - «Μαύρες Ρίζες. Αφροαμερικανοί Ποιητές και Ποιήτριες του Μεσοπολέμου» - Ανθολογία

Συγγραφέας: συλλογικό έργο
Τίτλος ελληνικής έκδοσης: Μαύρες Ρίζες. Αφροαμερικανοί Ποιητές και Ποιήτριες του Μεσοπολέμου
Είδος έργου: Ανθολογία ποίησης
Μετάφραση - Ανθολόγηση - Σχόλια: Νίκος Λάιος
Εκδόσεις: Στοχαστής
Έτος έκδοσης: 2021

Η παρούσα Ανθολογία μαύρων ποιητών και ποιητριών των ΗΠΑ του Μεσοπολέμου, φιλοδοξεί να αποτελέσει έναυσμα για μια διαρκή γνωριμία του ελληνικού αναγνωστικού κοινού με την έκρηξη, μιας αυθεντικής, πλατιάς, σύνθετης και αντιφατικής καλλιτεχνικής δημιουργίας στους κόλπους της μαύρης διανόησης των ΗΠΑ, στα ζοφερά χρόνια ανάμεσα στον Α ́ και Β ́ Παγκόσμιο Πόλεμο και των επιπτώσεων της Οκτωβριανής Επανάστασης και της καταλυτικής οικονομικής κρίσης του 1929. Η έκρηξη της κουλτούρας των μαύρων στον Μεσοπόλεμο δεν έφερε την ποθούμενη απελευθέρωση, φυλετική και κοινωνική την οποία προσδοκούσαν, αλλά κατάφερε να φέρει στο προσκήνιο, με άλλους όρους, τους μαύρους της Αμερικής και να στεριώσει τα θεμέλια για τους μεγάλους αγώνες που αναπτύχθηκαν με τον πόλεμο και οδήγησαν σε σημαντικότατες κατακτήσεις που άλλαξαν ριζικά τη θέση τους στην Αμερική και τον κόσμο ολόκληρο. Διαβάζοντας κανείς προσεκτικά τα ποιήματα θα καταλάβει πως μιλάμε για ποίηση εκρηκτική, μια ποίηση που «αντιστέκεται». Οι δεκαοκτώ ποιητές της συλλογής είναι αντιπροσωπευτικοί των τάσεων και ανησυχιών που διακατέχουν και εμπνέουν τους μαύρους διανοούμενους και καλλιτέχνες στα χρόνια του Μεσοπολέμου. Με ποιήματα που δεν περιχαρακώνονται στις φόρμες του μπλουζ τραγουδιού, αλλά η θεματολογία τους ίσως να είναι πιο μπλουζ από πολλούς στίχους τραγουδιών, όπως είναι, για παράδειγμα, τα συγκλονιστικά «Ο γέρο-Λεμ» και «Ανάμεσα στον κόσμο και σε μένα», που αναφέρονται σε σκλάβους και λυντσαρίσματα. Ποιήματα που ενσυνείδητα καταγράφουν τη ζωή των μαύρων, των καταπιεσμένων, των οργισμένων, των επαναστατημένων.

           (Απόσπασμα από την έκδοση)

«Ποίηση, 1» του Δημήτρη Π. Παπαδίτσα

Συγγραφέας: Δημήτρης Π. Παπαδίτσας
Τίτλος πρωτοτύπου: Ποίηση, 1
Είδος έργου: Ποίηση
Εκδόσεις: Στιγμή
Έτος έκδοσης: 1985










Το παράθυρο ΙΙΙ

Γιατί ἔχω μέσα μου ἕνα νεκρό πουλί κι ἐσύ τό λυπᾶσαι
Γιατί μοῦ κρατάς τά χέρια καί τά δικά σου χέρια τά ‘χω κρυμμένα στόν ὕπνο μου
Γιατί τό σῶμα σου μοιάζει μέ ὄνειρο πού ἀκολουθεῖ τις πράξεις μου ὅλη τή μέρα
Καί λίγο λίγο μοῦ ἔρχεται στή μνήμη
Γιατί μοῦ λές γιά τήν ἀγάπη
Μοῦ λές πῶς ἀποχαιρετιόνται δυό κι ἀφἠνουν τήν ἀγάπη μόνη
Σάν το μαργαριτάρι ἔξω ἀπ’ τό στρείδι του
Γιατί μοῦ λές πολλές φορές γιά τήν ἀγάπη ὅτι εἶναι σύμπτωση
Γι’ αὐτό σ’ ἀγαπώ

Γιατί σ’ ἀγκαλιάζω καί σέ μυρίζω ὅπως ἀρνί πού ὀσφραίνεται τό χόρτο
Γιατί δέχομαι τή φωνή σου σά νά ‘ναι σπόρος
Κι ἐγώ σά νά ‘μαι φρέσκο χώμα

Γιατί σ’ ἀγκαλιάζω πάντα κι ἀπέναντί μας μιά μέρα σημαδεύει τήν ἀγάπη μας
Ὅπως ἐμένα κάποτε πού με πρυροβολοῦσε ἡ νύχτα
Γιατί σέ βλέπω σάν πηλό καί θέλω νά σοῦ δώσω τό σχῆμα τῆς ἀγωνίας μου
Κι ὕστερα πάλι νά σέ ξαναπλάσω
Γι’ αὐτό σ’ ἀγαπῶ
Γιατί εἶσαι ἡ ἀγωνία μου

Γιατί μές στόν καιρό εἶσαι ἡ ἐλπίδα ὅπως ἡ γλύκα στοῦ καρποῦ τά βάθη
Ὅπως τά δακρυσμένα μάτια τήν ὥρα πού φεύγουμε
Γιατί εἶσαι ἡ καρδιά μου πού χτυπάει μουσικά ὅταν ἐγγίζω καί τα νύχια σου
Πού εἶναι στό δέρμα μου σά σκορπισμένα λουλούδια σέ νερό
Γιατί εἶσαι τό τραγούδι μου πού λέω τ’ ἀπογεύματα
Γι’ αὐτό σ’ αγαπῶ.