Κυριακή 26 Μαΐου 2024

Μια εικόνα Αθήνας

      Τα τραίνα του τροχιοδρόμου παρήλαυνον ήδη το εν μετά το άλλο έμπροσθεν της Πύλης του Αδριανού και του ποτέ κήπου του Ορφανίδου, επαναφέροντα εις τας Αθήνας οινοβαρείς και απηυδημένους τους πλείστους των επιβατών των δύο Φαλήρων.
      Η σελήνη είχε δύσει ήδη. Κάτω εκυμαίνετο σκιερά, ως νυξ ρευστή, η θάλασσα του Φαληρέως. Ο Υμηττός διεγράφετο μέλας επί ουρανού μελανογλάυκου, ον διέσχιζεν απ' άκρου εις άκρον φωταυγής ο μυριάστερος Γαλαξίας [...]
      Εκεί κάτω, αριστερά, ως απολιθωθέντες κολοσσοί, υψούντο εν τω σιωπηλώ των μεγαλείον, εν τη προαιωνίω των επιβολή, ως αθάνατοι του χρόνου εκπροσωπήσεις, οι μονήρεις στύλοι του Ολυμπιείου, αίροντες τας ακρωτηριασμένας κεφαλάς των υπεράνω των κορυφογραμμών των όπισθεν λοφοβούνων, εις τρόπον ώστε εν τω βαρεί συσκοτασμώ, ον καθίστων έτι βαρύτερον τα φώτα των κήπων και των ανθοφυτειών του Ζαππείου, ενόμιζες ότι έβλεπες δευτέραν Ακρόπολιν επί των λόφων αυτών, αμιλλωμμένην κατά το μεγαλείον προς την αντικρύ αυτής, δεξιά, διαγραφομένην εις τον ορίζοντα υπεράνω της οικοστιβάδος της Πλάκας.


           Ηλίας Ι. Οικονομόπουλος, Τα απόκρυφα των Αθηνών, εκδ. Σαραβάνου 1906

Φωτογραφία: Pierre Machard, "Η Πύλη του Αδριανού", 1917 (από το αρχείο του Γαλλικού Υπουργείου Πολιτισμού)

«Λατέρνα, φτώχεια και περίσσευμα καρδιάς» του Θωμά Σιταρά

Συγγραφέας: Θωμάς Σιταράς
Τίτλος πρωτοτύπου: Λατέρνα, φτώχεια και περίσσευμα καρδιάς
Είδος έργου: Εικόνες από την παλιά Αθήνα
Αριθμός σελίδων: 320
ISBN: 978-618-02-2252-4
Επιμέλεια: Γαβριέλλα Σωτηροπούλου
Εκδόσεις: Μίνωας
Έτος έκδοσης: 2022

Ο καταξιωμένος αθηναιογράφος Θωμάς Σιταράς μάς προσφέρει ένα νοσταλγικό ταξίδι στην εικοσαετία 1920-1940, αποτυπώνοντας την ατμόσφαιρα που επικρατούσε τότε στις γειτονιές με τους ανθρώπους, τις χαρές τους, τα βάσανά τους, τις ελπίδες τους.

Οι άνθρωποι διασκέδαζαν διαφορετικά: Θέατρα, συνοικιακά σινεμά, χοροδιδασκαλεία, ταβέρνες και κουτούκια, τίποτα δεν έλειπε. Οι γυναίκες της γειτονιάς με τα κουτσομπολιά, τους κρυφούς πόθους και τα πάθη τους, οι πλανόδιοι κι οι γυρολόγοι με τα κόλπα τους, ο μπακάλης, ο φούρναρης, ο κουρέας, με τις ιστορίες τους, η φωνακλάδικη λαϊκή, οι μπόμπιρες του παιδομαχαλά, οι καφενόβιοι και οι κουβέντες τους. Όλα είναι εδώ!

Οι γιορτές με τα ξεχασμένα πια ήθη κι έθιμα, οι παντρειές και τα αρραβωνιάσματα, η καθημερινή αγωνία για την επιβίωση, η πολυπόθητη ησυχία –που πάντοτε έλειπε μεσημεριάτικα–, η ξεχωριστή προεκλογική περίοδος, οι πάντα αθεράπευτοι ερωτικά κανταδόροι και τα καμώματά τους.

Ο αναγνώστης τού σήμερα κατακλύζεται από μια έντονη νοσταλγία για μια άλλη εποχή, τότε που όλα κυλούσαν απλά και ανθρώπινα…

      (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Πέμπτη 23 Μαΐου 2024

«Μετεωρολογικό» - ποίημα του Γιάννη Μπουμέλη

Η ζωή δε θα σημειώσει αξιόλογη μεταβολή
Προβλέπουν οι μετεωρολόγοι
Και σήμερα θα κάνει ψύχρα σε πολλές καρδιές
Και κατά τόπους νεφώσεις στις διακρατικές σχέσεις
Πιθανότητα καταιγίδας στην οικονομία
Άνεμοι αναλγησίας θα φυσούν κατά διαστήματα ισχυροί
Ίσως και θυελλώδεις στους κομματικούς μηχανισμούς
Πιο αναλυτικά:
Στις μεγαλουπόλεις προβλέπεται τσιμεντένιο βαρομετρικό
Στην επαρχία πλήξη με ριπές μελαγχολίας
Ισχυρή πιθανότητα για ομίχλη ιδεών στην πολιτική ζωή
Η θερμοκρασία του κόσμου δε θα μεταβληθεί σημαντικά
Για αύριο προβλέπεται παρόμοιος καιρός
Το ίδιο και μεθαύριο και ποιος ξέρει για πόσο ακόμα
Πιθανότητα για αξιόλογη μεταβολή σε ένα μέλλον άγνωστο

      Γιάννης Μπουμέλης

(Πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal)

«Η Ρομαντική Σχολή» του Χάινριχ Χάινε

Συγγραφέας: Heinrich Heine
Τίτλος πρωτοτύπου: Die romantische Schule
Είδος έργου: Λογοτεχνικές μελέτες
1η έκδοση στη γερμανική γλώσσα: 1835
Ελληνικός τίτλος: Η Ρομαντική Σχολή
Αριθμός σελίδων: 288
Μετάφραση: Νικόλαος Μ. Σκουτερόπουλος
Μετάφραση ποιημάτων: Τζένη Μαστοράκη
Επιμέλεια: Αιμίλιος Καλιακάτσος
Εκδόσεις: Στιγμή
Έτος έκδοσης: 1993

ΧΑΪΝΕ: Όταν επισκέφτηκα τον Γκαίτε στη Βαϊμάρη και στάθηκα απέναντί του, κοίταξα άθελά μου παραδίπλα μήπως δω πλάι του τον αητό με τις αστραπές στο ράμφος. Παραλίγο να αρχίσω να του μιλώ ελληνικά, καθώς όμως παρατήρησα ότι εκείνος καταλάβαινε γερμανικά του είπα, στα γερμανικά, ότι τα δαμάσκηνα στον δρόμο από την Ιένα για τη Βαϊμάρη είναι πολύ νόστιμα. Ολόκληρες νύχτες —ατέλειωτες, χειμωνιάτικες— συλλογιζόμουν για ποιο υψηλό και βαθυστόχαστο πράγμα θα μιλούσα στον Γκαίτε αν τύχαινε ποτέ να τον συναντούσα. Και όταν επιτέλους τον αντίκρισα, το μόνο που του είπα ήταν ότι τα δαμάσκηνα της Σαξονίας είναι πολύ νόστιμα. Και ο Γκαίτε χαμογέλασε. Χαμογέλασε με τα ίδια εκείνα χείλη που είχαν φιλήσει κάποτε την όμορφη Λήδα, την Ευρώπη, τη Δανάη, τη Σεμέλη...

Τετάρτη 22 Μαΐου 2024

«Μ' αγαπάει δεν μ' αγαπάει» της Άλις Μονρό

Συγγραφέας: Alice Munro
Τίτλος πρωτοτύπου: Hateship, Friendship, Courtship, Loveship, Marriage
Είδος έργου: Συλλογή διηγημάτων
1η έκδοση στην αγγλική γλώσσα: McClelland & Stewart Limited, Canada 2001
Ελληνικός τίτλος: Μ' αγαπάει δεν μ' αγαπάει
Αριθμός σελίδων: 448
ISBN: 978-618-03-3068-7
Μετάφραση: Σοφία Σκουλικάρη
Επιμέλεια: Ελεάννα Λαμπάκη
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Έτος έκδοσης: 2017

Εννιά ανθρώπινες ιστορίες ξετυλίγονται από την πένα της κορυφαίας διηγηματογράφου Alice Munro. Η μοίρα μιας ανύπαντρης οικονόμου αλλάζει απροσδόκητα από μια φάρσα. Μια φοιτήτρια ανακαλύπτει κατά την επίσκεψή της σε μια θεία της ένα μυστικό του παρελθόντος. Μια γυναίκα αναπολεί τη σύντομη ερωτική της συνάντηση με έναν άγνωστο και πώς αυτή η ανάμνηση την έχει στηρίξει σε όλη της τη ζωή. Η συγγραφέας μάς μεταφέρει σ’ έναν κόσμο όπου ένα απροσδόκητο γεγονός ή μια ξανακερδισμένη ανάμνηση μπορεί να φωτίσει την πορεία μιας ολόκληρης ζωής.

      (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«Γυμνή σαν μαχαίρι» - ανθολογία

Συγγραφέας: συλλογικό έργο
Τίτλος ελληνικής έκδοσης: Γυμνή σαν μαχαίρι. Ανθολογία ποιημάτων Ιρανών ποιητριών (10ος - 21ος αι.)
Είδος έργου: Ανθολογία ποίησης
Αριθμός σελίδων: 132
ISBN: 978-618-5763-05-3
Μετάφραση: Άννα Γρίβα & Μάνια Μεζίτη
Επιμέλεια: Άννα Γρίβα
Εκδόσεις: Συρτάρι
Έτος έκδοσης: 2023

Ράμπε’ε, Μαχσάτι, Τζαχάν Μαλέκ Χάτουν, Μεχρί, Τζαμιλέ Εσφαχάνι, Σίμιν Μπεχμπαχάνι, Λομπάτ Βάλα, Φορούγ Φαροκζάντ, Σάρα Μοχαμαντί-Αρντέχαλι, Σαμπνάμ Αζάρ. Αυτά είναι λίγα μόνο από τα ονόματα των Ιρανών ποιητριών που από τον 10ο αι. μέχρι και τις μέρες μας κρατούν το νήμα μιας σπουδαίας ποιητικής παράδοσης. Μιας παράδοσης που μπορεί να μην είναι τόσο γνωστή στον ευρωπαϊκό χώρο, αλλά έχει προσφέρει στην παγκόσμια λογοτεχνία πραγματικούς θησαυρούς. Από τα βάθη του μεσαίωνα μέχρι τις σκοτεινές μέρες της σύγχρονης θεοκρατίας, οι Ιρανές ποιήτριες έχουν τολμήσει να αρθρώσουν έναν δικό τους λόγο, γεμάτο ομορφιά, έρωτα, σοφία και θάρρος. «Γυμνές σαν μαχαίρι», όπως γράφει και μια σύγχρονη Ιρανή ποιήτρια, με ειλικρίνεια και παρρησία, κατορθώνουν να αφαιρούν τον φλοιό των πραγμάτων και να μας οδηγούν στον πυρήνα ενός κόσμου που διψά για την αλήθεια και το φως.

Γιατί μέσα από την αέναη και βίαιη διαδοχή αυτοκρατοριών, θρησκειών και εξουσιών, εκείνες βρίσκουν πάντα τον τρόπο να σηκώσουν το πέπλο των φαινομένων και να δώσουν φωνή στη σιωπή και την αιωνιότητα.

      (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Σάββατο 18 Μαΐου 2024

Πωλ Βερλαίν - «Η Σαπφώ»

Ξώφρενη, με τα μάτια ωχρά, με στήθος που ορθοσειέται,
και λιγωμένη απ’ ηδονή η Σαπφώ, που τη φλογίζει,
σα λύκαινα στα ολόψυχρα τ’ ακρόγιαλα γυρίζει.

Το Φάωνα φέρνει στο νου και τους Θεσμούς αρνιέται·
και βλέποντας πως μοναχή στα δάκρυα τώρα λιώνει,
τα μαύρα πλούσια της μαλλιά, τραβά και ξεριζώνει.

Κάποτε συλλογίζεται με σπαραγμό τα χρόνια,
που ’λαμπε αγνή η αγάπη της στη δόξα κι ομορφιά της,
και που την ετραγούδησε σε στίχους όπου αιώνια,
κάθε παρθένα θεν’ ακούει μες στα χρυσόνειρά της.

Και νά που τώρα πέφτουνε χλωμά τα βλέφαρά της
κι ορμά στην άγρια θάλασσα που ολάνοιχτη προσμένει·
ενώ ψηλά, σκορπίζοντας στο κύμα τη φωτιά της,
η ωχρά Σελήνη, του έρωτος η εκδικήτρα, βγαίνει.

      Paul Verlain. «Η Σαπφώ». Μετάφραση: Γεώργιος Σημηριώτης.

      Πηγή: https://www.greek-language.gr/

Παρασκευή 17 Μαΐου 2024

Νέα κυκλοφορία - «Νοσταλγία για μια Αθήνα που αγάπησα (1947-1957)» της Ντόνας-Λίλιαν Καπόν

Συγγραφέας: Ντόνα-Λίλιαν Καπόν
Τίτλος πρωτοτύπου: Νοσταλγία για μια Αθήνα που αγάπησα (1947-1957)
Είδος έργου: Αυτοβιογραφικά αφηγήματα
Αριθμός σελίδων: 128
ISBN: 9786182180334
Πρόλογος: Γιώργος Κόκκινος
Επιμέλεια: Δάφνη Χρήστου
Εκδόσεις: Καπόν
Έτος έκδοσης: 2024

Το νέο πόνημα της Ντόνας-Λίλιαν Καπόν, πέραν του ιστορικού, έχει έντονα αυτοβιογραφικό χαρακτήρα, γίνεται δε το όχημα για μία νοσταλγική επιστροφή στο παρελθόν μίας διαφορετικής Αθήνας.

Από την πρώτη σελίδα του βιβλίου, η διεισδυτική της ματιά μάς οδηγεί σε μία νοερή επιστροφή στα παιδικά της χρόνια, τις μνήμες των οποίων κρατάει ζωντανές μέσα της, συγχρόνως όμως παρασύρει τον αναγνώστη σε μία ουσιαστική ξενάγηση σ’ αυτή την πανέμορφη γειτονιά της τότε Αθήνας, εκείνης του Πεδίου του Άρεως, με ό,τι αυτό θα μπορούσε να περικλείει. Η προσωπική της εκμυστήρευση επεκτείνεται σε σκέψεις και προβληματισμούς που εξακολουθούν να είναι επίκαιροι και να μας απασχολούν διαχρονικά, τους εκθέτει δε με αφοπλιστική ειλικρίνεια και σε ιδιαίτερα απολαυστική γλώσσα, από την οποία απουσιάζει η παραμικρή υποψία δογματισμού. Η συγγραφέας καταφέρνει να ανασύρει από τη λήθη μία εποχή που δεν μοιάζει σε τίποτα με τη σημερινή, αλλά έχει τη δύναμη να συγκινεί όσους την έζησαν και να προβληματίζει τους νεότερους που ασφυκτιούν κάτω από τους φρενήρεις ρυθμούς της σύγχρονης μεγαλούπολης.

Αυτή είναι η Αθήνα που αγάπησε...

      (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

“... Ήρθε η στιγμή να πάρουμε το μονοπατάκι που θα μας οδηγούσε στο πάρκο των παιδικών μας χρόνων, όπου κάθε γωνιά φύλαγε μνήμες μιας ευτυχισμένης ζωής. Από το ραντεβού μας απουσίαζαν ο κυρ Νικολάκης και το κιόσκι του, στα αριστερά. Πλησιάσαμε τον Άγιο Χαράλαμπο. Μπήκαμε στον μισοφωτισμένο χώρο. Στα πρόσωπα των αγίων του Κόντογλου αναγνώριζα μακρινούς, μισοξεχασμένους φίλους. Κι όμως, δεν χρειάστηκαν παρά λίγα μόνον λεπτά για να πιάσω το μουβάρι της μνήμης και να το ξετυλίξω: είδα τον εαυτό μου να περιφέρεται μαζί τους στο Ιπποδρόμιο της Κωνσταντινούπολης. Ένιωσα ότι ήμουν κάτοικος της Βασιλεύουσας, ντυμένη με πορφύρα και στολισμένη με αστραφτερά κοσμήματα. Ένα δέος με κυρίευσε… Πόση δύναμη λοιπόν ασκούσαν αυτές οι αγιογραφίες; Τότε ομολόγησα στον εαυτό μου αυτό που ίσως από τη φύση μου δεν μπορώ εύκολα να δεχθώ: όσο και να ψάχνεις με νοσταλγία για ένα παρελθόν που έχει καταρρεύσει κάτω από το αμείλικτο πέρασμα του χρόνου, δεν θα μπορέσεις να το ξαναβρείς, όμως θα υπάρχουν πάντα κάποια στοιχεία που θα παραμένουν άφθαρτα, ακριβώς γιατί δεν αποτελούνται από ύλη και στοχεύουν, αλάνθαστα, κατευθείαν στην ψυχή ...”

Πέμπτη 16 Μαΐου 2024

Νέα κυκλοφορία - «Διδάσκοντας και μαθαίνοντας γλώσσα με το ChatGPT» της Ζωής Γαβριηλίδου

Συγγραφέας: Ζωή Γαβριηλίδου
Τίτλος πρωτοτύπου: Διδάσκοντας και μαθαίνοντας γλώσσα με το ChatGPT
Αριθμός σελίδων: 128
ISBN: 9789605864798
Πρόλογος: Γιώργος Μικρός
Εκδόσεις: Κριτική
Έτος έκδοσης: 2024

Το βιβλίο αυτό σας καλωσορίζει σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης και της εκπαίδευσης. Απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς που επιθυμούν να αξιοποιήσουν την καινοτόμο τεχνολογία του ChatGPT για να εμπλουτίσουν τα μαθήματά τους και να βελτιώσουν τις γλωσσικές δεξιότητες των μαθητών τους. Παράλληλα, προσφέρει στους αυτοδίδακτους μια δωρεάν, ευχάριστη και αξιόπιστη μέθοδο για την εκμάθηση γλωσσών με ευκολία.

Ανακαλύψτε πώς να ενσωματώσετε το ChatGPT στη διδασκαλία, να δημιουργήσετε μαθήματα, να αναπτύξετε λεξιλόγιο και να βελτιώσετε τις γραπτές και προφορικές δεξιότητές σας (εάν είστε αυτοδίδακτος) ή εκείνες των μαθητών σας (εάν είστε εκπαιδευτικός). Εξερευνήστε τη δυνατότητα να προσφέρετε πιο προσβάσιμα μαθήματα σε μαθητές με διάφορα μαθησιακά προφίλ. Το βιβλίο προσφέρει πρακτικές κατευθυντήριες αρχές, παραδείγματα και αναστοχαστικές δραστηριότητες που θα σας βοηθήσουν να αξιοποιήσετε το ChatGPT με επιτυχία.

Είτε είστε εκπαιδευτικός που επιθυμεί να ανανεώσει τη διδασκαλία του, είτε αυτοδίδακτος που επιζητά αποτελεσματικούς τρόπους για την εκμάθηση, αυτό το βιβλίο είναι το κλειδί για νέες εκπαιδευτικές διαδρομές στον κόσμο της γλώσσας και της τεχνητής νοημοσύνης.

      (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Παρασκευή 10 Μαΐου 2024

«Στο λαβύρινθο του μυαλού» του Μάικλ Κορμπάλις

Συγγραφέας: Michael Corballis
Τίτλος πρωτοτύπου: Pieces of Mind: 21 Short Walks Around the Human Brain
Είδος έργου: Εκλαϊκευμένη ψυχολογία
1η έκδοση στην αγγλική γλώσσα: Auckland University Press, 2011
Ελληνικός τίτλος: Στο λαβύρινθο του μυαλού: 21 διαδρομές στα μονοπάτια του ανθρώπινου εγκεφάλου
Αριθμός σελίδων: 112
ISBN: 9789607872982
Μετάφραση: Θεοδώρα Πασαχίδου
Επιμέλεια: Έλενα Γιαννούλα
Εκδόσεις: Αιώρα
Έτος έκδοσης: 2013

Κάποια στιγμή της ζωής μας, όλοι ευχηθήκαμε να μπορούσαμε να μπούμε στο μυαλό κάποιου.

Να η ευκαιρία!

Γιατί άραγε θυμόμαστε πρόσωπα αλλά όχι ονόματα; Γιατί γελάμε όταν μας γαργαλούν αλλά δεν μπορούμε να γαργαλήσουμε τον εαυτό μας; Γιατί μπερδεύουμε το δεξιά με το αριστερά; Σε 21 διαδρομές στα μονοπάτια του ανθρώπινου εγκεφάλου, ο Μάικλ Κορμπάλις απαντάει σ' αυτά και σε πολλά ακόμη ερωτήματα με χιούμορ, οξυδέρκεια και γνώση, καταρρίπτοντας πολλούς μύθους.

Από την ομιλία μέχρι την όρθια στάση και από τη μουσική σύνθεση μέχρι την υβριστική συμπεριφορά, ο συγγραφέας διερευνά μερικές από τις ιδιαίτερες ικανότητες που μας κάνουν αυτό που είμαστε: άνθρωποι!

      (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«Τα ποιήματα (1952-1992)» του Σπύρου Τσακνιά

Συγγραφέας: Σπύρος Τσακνιάς
Τίτλος πρωτοτύπου: Τα ποιήματα (1952-1992)
Είδος έργου: Ποίηση
Αριθμός σελίδων: 360
Επιμέλεια: Αιμίλος Καλιακάτσος
Εκδόσεις: Στιγμή
Έτος έκδοσης: 2000

Ο Σπύρος Τσακνιάς γεννήθηκε στη Λαμία το 1929 όπου και τέλειωσε τις εγκύκλιες σπουδές. Την εφηβεία του σημάδεψε η συμμετοχή του στην ΕΠΟΝ. Φοίτησε στην ΑΣΟΕ και εργάστηκε ως δημοσιογράφος, παρακολουθώντας, παράλληλα, μαθήματα κινηματογράφου. Την πρώτη του ποιητική συλλογή Εν Αυλίδι την εξέδωσε το 1976. Υπήρξε ιδρυτικό και ενεργό μέλος της Εταιρίας Συγγραφέων. Ασχολήθηκε με την κριτική και είχε τακτικές στήλες βιβλιοκρισίας σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες. Μετέφρασε από τα αγγλικά και τα γαλλικά ποίηση, πεζογραφία και δοκίμια. Ήταν παντρεμένος με την ποιήτρια και μεταφράστρια Αμαλία Τσακνιά (1932-1984). (Αιμίλιος Καλιακάτσος)

Τρίτη 7 Μαΐου 2024

Άλφρεντ Τέννυσον - «Οδυσσέας»

Τί αξίζει αν στην ατάραχη γωνιά μου
Σαν οκνός βασιλιάς στέκω στο πλάγι
Γριάς συντρόφισσας, και σωστά μοιράζω
Το δίκιο στους ανθρώπους,
Που τρώνε, θησαυρίζουν και κοιμούνται,
Και δε με νιώθουν! Δεν μπορώ να πάψω
Να γυροφέρνω πάντα σε ταξίδια·
Θέλω να πιω της ζωής τη στερνή στάλα.
Εχάρηκα πολλά, πολλά έχω πάθει
Μοναχός μου ή με όσους μ’ αγαπούσαν
Πότε σε ξένη γη, πότε στα μάκρη
Σκοτεινού πολυκύμαντου πελάγου.
Τ’ όνομά μου εδιαλάλησεν η Φήμη
Κι η αχόρταγη καρδιά καινούριο πόθο
Πάντα γκρικάει, κι ας έμαθα κι ας είδα
Σε άλλες χώρες πώς ζουν, πώς κυβερνάνε.
Κι εγώ στερνός δεν είμαι, αφού με σέβας
Με δέχτηκαν παντού κι έχω γνωρίσει
Της μάχης το μεθύσι, πολεμώντας
Με τους όμοιους μου μόνο, μες στους κάμπους
Τους βοερούς κι ανεμόδαρτους της Τροίας.
Κι είμαι εγώ καθετί που μου ’χει τύχει,
Κι ό,τι είδα κι ό,τι ξέρω τώρα μοιάζει
Με αψιδωτή στοά, που ανάμεσό της
Φαίνεται κόσμος άγνωστος, μα πάντα
Σαν σιμώσω τα σύνορα ξεφεύγουν...
Είναι άγνωμος ο πόθος που γυρεύει
Να βρει τέλος κι ανάπαψη, σαν όπλο
Που δεν αστράφτει πλια κι απορριγμένο
Σκουριάζει. Όχι, δεν ζει όποιος αναπνέει
Μονάχα. Δεν αξίζει, στριμωγμένοι
Οι άνθρωποι να ’ναι, ο ένας κοντά στον άλλο.
Κι αν τώρα ζωή λίγη μού απομένει,
Μα και μιαν ώρα μόνο σαν μπορέσεις
Απ’ την αιώνια τη σιγή ν’ αρπάξεις
Πολλά πράγματα νέα θα ιδείς, θα μάθεις!...
Θα ήμουν δειλός αν ήθελα, για λίγο
Καιρό που ακόμα θα χαρώ τον ήλιο,
Προσεκτικά να ζήσω μετρημένα,
Αφού ο πόθος φλογίζει την ψυχή μου
Ν’ ακλουθήσω τη Γνώση σαν αστέρι
Πέρα απ’ τα ουράνια, εκεί που ο ναός δε φτάνει.
Το θρόνο μου και το νησί χαρίζω
Τώρα στο γιο μου, τον αγαπημένο
Τηλέμαχο, που ξέρει τη δουλειά του,
Με φρόνηση σιγά σιγά ημερώνει
Τ’ άγριο πλήθος, γλυκότροπα του δείχνει
Εκείνο που ωφελεί και που συμφέρει.
Κι είναι άσπιλος, πιστός στο κοινό χρέος
Και στο στήθος θερμήν αγάπη κρύβει,
Τους θεούς που πιστεύουμε λατρεύει,
Κι εγώ σαν φύγω μένει αυτός. Κι οι δυο μας,
Κάνουμε το έργο που ποθεί η ψυχή μας.
Στο λιμάνι εκεί κάτου στο καράβι,
Με πανιά φουσκωμένα, περιμένει,
Κι η θάλασσα η πλατειά πέρα μαυρίζει...
— Ω, ναύτες, που με ανδρεία ψυχή μαζί μου
Στις έγνοιες, στους αγώνες και στους κόπους
Δειχτήκατε με χαμογέλιο πάντα,
Μ’ ελεύθερη καρδιά και περηφάνεια,
Κι αν έλαμπαν τα ουράνια ή κι αν βροντούσαν
Είμαστε γέροι, αλλά δεν απολείπουν
Από τα γερατειά το χρέος κι η δόξα.
Όλα τα κόβει ο θάνατος. Μα τώρα,
Πριν φτάσει, εμείς να κάμουμε μπορούμε
Έργο τρανό κι αντάξιο των ανθρώπων
Που ακόμη και στους θεούς αντισταθήκαν.
Στους βράχους φέγγουν λύχνοι από τα σπίτια,
Η μέρα σβει και το φεγγάρι βγαίνει
Κι ολόγυρα μυριόφωνο μουγγρίζει
Το πέλαγος. Ελάτε, ω φίλοι, τώρα
Δεν είναι αργά για κείνους που ζητούνε
Νέους κόσμους. Σπρώχτε, σύντροφοι, το πλοίο
Στ’ ανοιχτά, και καθίστε στην αράδα
Σαν άξιοι λαμνοκόποι. Εμπρός τραβάτε
Σχίζοντας ρυθμικά το βοερό κύμα,
Αφού η καρδιά μου απόφασιν επήρε
Στη μακρινή χώρα να πάω ν’ αράξω
Πέρα απ’ τη δύση που βυθίζουν τ’ άστρα.
Κι αν δεν μας πνίξει η τρικυμιά, θα πάμε
στα Μακάρια νησιά τον Αχιλλέα
Τον μεγαλόψυχο να ξαναϊδούμε·
Αρκετά κατορθώσαμε, μα πάντα
Πολλά μένουν ακόμα για να γίνουν,
Κι αν δυνατοί δεν είμαστε σαν πρώτα
Στα παλιά χρόνια, που δικά μας ήταν
Γη κι ουρανός, είμαστε ακόμη κάτι
Γιατί καρδιές αντρείες δε θ’ αλλάξουν
Κι αν ο Καιρός κι η Μοίρα τις κουράσουν,
Μα στο έργο σταθερή και στον αγώνα
Βαθιά τους ζωντανή θέληση μένει
που δύναμη καμιά δεν τη δαμάζει.


      Alfred Lord Tennyson. «Οδυσσέας». Μετάφραση: Μαρίνος Σιγούρος.

      Πηγή: https://www.greek-language.gr/

Σάββατο 4 Μαΐου 2024

Γιάννης Ρίτσος - από την «Εαρινή Συμφωνία»

Εαρινή Συμφωνία (απόσπασμα)

Άκου τα σήμαντρα
των εξοχικών εκκλησιών.
Φτάνουν από πολύ μακριά
από πολύ βαθιά.
Απ’ τα χείλη των παιδιών
απ’ την άγνοια των χελιδονιών
απ’ τις άσπρες αυλές της Κυριακής
απ’ τ’ αγιοκλήματα και τους περιστεριώνες
των ταπεινών σπιτιών.

Άκου τα σήμαντρα
των εαρινών εκκλησιών.
Είναι οι εκκλησίες
που δε γνώρισαν τη σταύρωση
και την ανάσταση.

Γνώρισαν μόνο τις εικόνες
του Δωδεκαετούς
που ‘χε μια μάνα τρυφερή
που τον περίμενε τα βράδια στο κατώφλι
έναν πατέρα ειρηνικό που ευώδιαζε χωράφι
που ‘χε στα μάτια του το μήνυμα
της επερχόμενης Μαγδαληνής.

Χριστέ μου
τι θα ‘τανε η πορεία σου
δίχως τη σμύρνα και το νάρδο
στα σκονισμένα πόδια σου;»

      Πίνακας: το ομώνυμο έργο του Νικολάου Γύζη, 1886