Φερνάντο Πεσσόα - Ένα μικρό αφιέρωμα

Στη μελαγχολική και πανέμορφη Λισαβώνα, την πόλη που πατάει σε ένα λαμπρό παρελθόν, κάποτε θαλασσοκράτειρα, τώρα μονάχη με θέα στον Ατλαντικό, τραγουδώντας στους ήχους του fado και ζώντας με τη νοσταλγία της, εκεί λοιπόν γεννήθηκε ο Πεσσόα (1888-1935), ο ποιητής με τα πολλά πρόσωπα, ο ποιητής που μοιράζει το έργο του ανάμεσα σε πολλούς φανταστικούς ποιητές, ο καθένας με τη δική του κοσμοθεωρία και προσωπικότητα.

Ο ποιητής έγραψε πράγματι έργα χρησιμοποιώντας ψευδώνυμα: Αλμπέρτο Καέιρο, Άλβαρο ντε Κάμπος, Ρικάρντο Ρέις. Και κάτω από κάθε ψευδώνυμο υπάρχει μια αλλιώτικη πλευρά της ποιήσής του που εκφράζει την ποικιλία συναισθημάτων που αισθανόταν να υπάρχει μέσα του.

Ο Πεσσόα ήταν συνεργάτης της περίφημης επιθεώρησης Ορφέας, περιοδικής έκδοσης του μοντερνιστικού κινήματος στη χώρα του, στο οποίο υπήρξε βασικός θεωρητικός και του προσέδωσε ευρωπαϊκή διάσταση.

Μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του ποιητή ήταν ο Αλμπέρτο Καέιρο (Alberto Caeiro). Το πιο κοντινό στη φύση από όλα τα alter ego του, υπήρξε ο υμνητής της απλότητας. Προσπάθησε να αποδώσει τη φύση έτσι όπως είναι, με απλή γλώσσα και ζωντανές εικόνες, και της έδωσε πρωταρχική θέση στη σκέψη του, πάνω από την εγκεφαλική θεώρηση του κόσμου που έχουν πολλοί ποιητές της εποχής.

Κι εντούτοις ο Καέιρο ήταν ο λιγότερο παραδοσιακός στο στυλ από όλους τους άλλους Πεσσόα. Προσπάθησε και κατάφερε να απελευθερώσει την ποίησή του από κάθε ρητορικό και μετρικό στολίδι, αποκτώντας έτσι μια πρωτοτυπία σε στυλ αξιοσημείωτη:

XXXVI
Κι υπάρχουν ποιητές που είναι καλλιτέχνες
Και δουλεύουν πάνω στους στίχους τους
Όπως ένας ξυλουργός πάνω στην τάβλα του.

Τι λυπηρό να μην ξέρεις ν’ ανθίσεις!
Να πρέπει να βάζεις στίχο πάνω σε στίχο, όπως αυτός που χτίζει ένα τοίχο
Και να βλέπεις αν είναι εντάξει, και να τον γκρεμίζεις αν δεν είναι!...
Όταν το μόνο καλλιτεχνικό οικοδόμημα είναι η Γη ολάκερη
Που ποικίλλει κι είναι πάντα εντάξει κι είναι πάντα η ίδια.

Το σκέφτομαι, όχι όπως κάποιος που σκέφτεται, αλλά όπως κάποιος που ανασαίνει,
Και κοιτάζω τα λουλούδια και χαμογελώ...
Δεν ξέρω αν αυτά με καταλαβαίνουν
Ούτε αν τα καταλαβαίνω εγώ,
Ξέρω όμως πως η αλήθεια είναι μέσα τους και μέσα μου
Και μέσα στην κοινή μας θεότητα
Να αφηνόμαστε να πηγαίνουμε και να ζούμε απ’ τη Γη
Και να προσφέρουμε στο χώμα μεσ’ απ’ τις ευχαριστημένες εποχές
Και να αφήνουμε τον άνεμο να τραγουδά για ν’ αποκοιμηθούμε
Και να μην έχουμε όνειρα στον ύπνο το δικό μας.

Από τη συλλογή Ο Φύλακας των Κοπαδιών (O Guardador de Rebanhos)