"Εκατό ερωτικά σονέτα" του Πάμπλο Νερούδα

Συγγραφέας: Pablo Neruda
Τίτλος πρωτοτύπου: Cien sonetos de amor
Είδος έργου: Ποίηση
1η έκδοση στην ισπανική γλώσσα: Editorial Losada, 1959
Ελληνικός τίτλος: Εκατό ερωτικά σονέτα
Μετάφραση - Πρόλογος: Ηλίας Ματθαίου
Επιμέλεια: Δημήτρης Παπακώστας
Εκδόσεις: Γνώση
Σειρά: Ξένη ποίηση
Έτος 2ης έκδοσης: 1994 (1η έκδοση 1988)




Σχετικά με το Σονέτο, ο Νερούδα το διάλεξε ως την κατάλληλη φόρμα εξύμνησης του έρωτά του για τη Ματίλντε, τη γυναίκα με την οποία έζησε τα περισσότερα χρόνια της ερωτικής του ζωής, ίσως για να βάλει κάποιο φραγμό στην ποιητική του πληθωρικότητα ή για να πληρώσει, κι εκείνος με τη σειρά του τον καθιερωμένο φόρο στο κλασικό αυτό στιχουργικό είδος.

Πολύ μεγάλη σημασία για τους μεταφραστές των εκατό αυτών σονέτων έχει το γεγονός ότι, με εξαίρεση ένα μόνο σονέτο, το υπ' αριθμόν 66 (LXVI), ο Νερούδα δεν ακολουθεί, για ευκολία του, προφανώς, ούτε τον κλασικό, ούτε κανέναν άλλον κανόνα ομοιοκαταληξιών. Και τα εκατό σονέτα έχουν 14 στίχους, είτε ένδεκασύλλαβους, είτε δεκατετρασύλλαβους αλεξανδρινούς, κατά τη συνήθεια πολλών μοντερνιστών ποιητών, και τα εκατό χωρίζονται στα τυπικά δύο τετράστιχα και δύο τρίστιχα, άλλα μόνο σε ένα από τα εκατό, στο εξηκοστό έκτο, ακολουθείται ο κλασικός κανόνας των ομοιοκαταληξιών. Στα υπόλοιπα ενενήντα εννιά δεν υπάρχουν καθόλου ομοιοκαταληξίες. Αυτό δίνει στον μεταφραστή τη δυνατότητα να επιχειρήσει την απόδοση των σονέτων στη γλώσσα του χωρίς να τον βασανίζει το άγχος -και μάλιστα όχι μια φορά, παρά εκατό- ότι προδίδει το πρωτότυπο, αρκεί να πετύχει την απαραίτητη ισορροπία ανάμεσα στη μετρική του στίχου και την αντιστοιχία των λέξεων.

(Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Σονέτο 17

Δε σ’ αγαπώ σαν νάσουν ρόδο αλατιού, τοπάζι, 
σαΐτα από γαρούφαλα που τη φωτιά πληθαίνουν: 
σ’ αγαπώ ως αγαπιούνται κάποια πράγματα σκούρα, 
μυστικά, μεσ’ από την ψυχή και τον ίσκιο. 

Σ’ αγαπώ καθώς κάποιο φυτό που δεν ανθίζει, 
μα που μέσα του κρύβει το λουλουδόφως όλο, 
και ζει απ’τον έρωτά σου σκοτεινό στο κορμί μου 
τ’ άρωμα που σφιγμένο μ’ ανέβηκε απ’ το χώμα. 

Σ’ αγαπώ μη γνωρίζοντάς πώς, από πού και πότε, 
σ’ αγαπώ στα ίσια δίχως πρόβλημα ή περηφάνια: 
σ’ αγαπώ έτσι γιατί δεν ξέρω μ’ αλλον τρόπο, 

παρά μ’ ετούτον όπου δεν είμαι μήτε είσαι, 
που το χέρι σου πάνω μου το νοιώθω σα δικό μου, 
που όταν κοιμάμαι κλείνουν και τα δικά σου μάτια.