Κάντε κλικ εδώ για να διαβάσετε το πρώτο μέρος της εργασίας
Κάντε κλικ εδώ για να διαβάσετε το δεύτερο μέρος της εργασίας
Τύποι σχολείων
Η Βενετία γενικά δεν θεωρούσε δική της ευθύνη την ανώτατη εκπαίδευση και -σε κάθε περίπτωση- δεν την ενθάρρυνε. Αυτό ήταν ένα φαινόμενο ευρωπαϊκό και δεν περιοριζόταν μόνο σε εκείνην. Αντίθετα φαίνεται ότι ενθάρρυνε σε κάποιο βαθμό την ίδρυση σχολείων στοιχειώδους εκπαίδευσης.
Γενικά μπορούμε να διακρίνουμε πέντε κατηγορίες σχολείων στις περιοχές υπό βενετική κυριαρχία:
1) Σχολεία με εκκλησιαστικό, κυρίως καθολικό και φιλοδυτικό προσανατολισμό
Λειτουργούσαν δωρεάν και ήταν ανοιχτά και στις κατώτερες κοινωνικές τάξεις. Όμως είχαν έναν έντονα προσηλυτιστικό χαρακτήρα που προκάλεσε αντιδράσεις και υπονόμευσε τη λειτουργία τους, περιορίζοντάς την χρονικά.
Σχολεία αυτού του τύπου ήταν ήταν το γνωστό Κληροδότημα του καρδινάλιου Βησσαρίωνα, το οποίο δημιουργήθηκε στον Χάνδακα αλλά που αντιμετωπίστηκε αρνητικά από τους περισσότερους ορθοδόξους κατοίκους της περιοχής, το σχολείο της μονής του Αγ. Φραγκίσκου των Φραγκισκανών στον Χάνδακα, τα σχολεία που ίδρυσε στην Τήνο ο επίσκοπος Γεώργιος Περπινιάνης, εν μέρει εκκλησιαστικού και εν μέρει δημόσιου τύπου, το σχολείο της λατινικής επισκοπής Ζακύνθου, το σχολείο στο κοινόβιο του Παντοκράτορα στη Λευκάδα, κτλ.
2) Σχολεία που λειτουργούσαν στις ορθόδοξες μονές
Πρόσφεραν κι αυτά στοιχειώδη εκπαίδευση και τα προτιμούσαν πολλές φορές οι ορθόδοξοι ντόπιοι. Ένα καλό παράδειγμα αυτού του τύπου σχολείου μάς δίνει αυτό της ορθόδοξης μονής της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, στον Χάνδακα.
3) Δημόσια σχολεία στοιχειώδους εκπαίδευσης
Σχολεία με μη εκκλησιαστικό χαρακτήρα που επίσης προωθούσε η βενετική διοίκηση, ακόμα και στις μικρότερες περιοχές των κτήσεών της, όπως π.χ. η Τήνος. Για τη λειτουργία τους ήταν απαραίτητη η πρόταση των τοπικών συμβουλίων και συχνά είχαν μόνο έναν διδάσκοντα. Μια γνωστή εξαίρεση στον κανόνα αυτόν ήταν η Κέρκυρα, όπου ξέρουμε ότι από το 1535 εκλέγονταν δύο δάσκαλοι, ένας για τα ελληνικά κι ένας για τα λατινικά. Η κοινωνική προέλευση των μαθητών αυτών των σχολείων σημείωνε αποκλίσεις ανάλογα με την περιοχή. Στον Χάνδακα π.χ. γίνονταν δεκτά μόνο τα παιδιά των ευγενών και των φεουδαρχών, ενώ στη Ζάκυνθο πήγαιναν σε αυτά μόνο οι φτωχοί μαθητές και κυρίως όσοι προέρχονταν από το ελληνικό τμήμα του πληθυσμού.
4) Ιδιωτικά εκπαιδευτήρια
Αυτά ήταν κυρίως δευτεροβάθμιου επιπέδου, οργανώνονταν από λαϊκούς ή κληρικούς, λόγιους πρόσφυγες από τις τουρκοκρατούμενες περιοχές, απόφοιτους ιταλικών πανεπιστημίων, κτλ., έδιναν έμφαση στην εκκλησιαστική ή κλασική παιδεία, ή στο δυτικό πνεύμα. Γνωστή είναι η περίπτωση του λεγόμενου Κοινού Φροντιστηρίου, που ίδρυσε το 1758 ο Νικηφόρος Θεοτόκης στην Κέρκυρα για την προώθηση τόσο των κλασικών σπουδών όσο και των θετικών επιστημών. Άλλη σημαντική πρωτοβουλία ήταν αυτή του Βικέντιου Δαμοδού στην Κεφαλονιά.
5) Ιδιώτες δάσκαλοι
Γνωρίζουμε ότι υπήρξαν άφθονες συμβάσεις μαθητείας από τον 14ο ως τον 18ο αιώνα στην Κρήτη και τα Επτάνησα, που αποδεικνύουν ότι τον βασικότερο ρόλο στην εκπαίδευση τον έπαιξαν οι ιδιώτες δάσκαλοι. Αυτοί ήταν κυρίως ιερείς και λόγιοι, αλλά επίσης ζωγράφοι, νοτάριοι, καθώς και απλοί άνθρωποι. Οι λαϊκοί και οι ιερείς ήταν μάλιστα ο κανόνας όσον αφορά στα παιδιά των φτωχότερων οικογενειών. Από θρησκευτικής απόψεως συναντούμε ορθόδοξους και καθολικούς, ακόμη και φιλομεταρρυθμιστές. Ήταν επιφορτισμένοι κυρίως με τη στοιχειώδη εκπαίδευση και προετοίμαζαν τους μαθητές τους εν μέρει και για το εκκλησιαστικό λειτούργημα ή για το επάγγελμα του ζωγράφου ή του νοτάριου.
Φυσικά για τους πλούσιους ευγενείς, οι οποίοι προετοίμαζαν τα παιδιά τους για τα ιταλικά πανεπιστήμια, οι ιδιώτες δάσκαλοι ήταν ο κανόνας. Οι δάσκαλοι αυτοί δίδασκαν τους μαθητές ατομικά ή σε μικρές ομάδες, στο σπίτι τους ή σε ιδιωτικά σχολεία, μόνοι τους ή με βοηθούς, τους repetitores. Το μάθημα της ανάγνωσης είχε τις εξής διαβαθμίσεις: άρχιζε με τα μικρά και μεγάλα πινακίδια, ύστερα συμπληρωνόταν με τον προοιμιακό ψαλμό, τον Οκτώηχο, το Ψαλτήρι και τον Απόστολο. Με αυτό το τελευταίο βιβλίο συμπληρωνόταν ο βασικός κύκλος μαθημάτων. Η περίοδος της εκμάθησης διαρκούσε συνήθως τέσσερα χρόνια. Η αμοιβή του δασκάλου είχε να κάνει με τη διάρκεια και το περιεχόμενο του προγράμματος και αποτελούνταν από χρήματα και κανίσκια, δηλαδή προσφορά σε είδος. Υπήρχαν και περιπτώσεις όπου το αποτέλεσμα της μαθητείας αξιολογούνταν από μια ανεξάρτητη επιτροπή, ένα είδος δηλαδή προαγωγικών εξετάσεων.
Εκτός από τις περιπτώσεις δασκάλων που δίδασκαν ανάγνωση και γραφή, γνωρίζουμε και πολλές περιπτώσεις όπου το αντικείμενο της διδασκαλίας ήταν ιδιαίτερα εξειδικευμένο και αφορούσε π.χ. μουσική, ζωγραφική, λογιστική, ξιφασκία και τη νοταριακή τέχνη.
Όσον αφορά τώρα στην ανώτατη εκπαίδευση, το κενό που υπήρξε καλύφθηκε εν μέρει από τους ιδιώτες δασκάλους που προαναφέραμε.Αυτοί που είχαν την οικονομική δυνατότητα σπούδαζαν φυσικά σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, κυρίως της Ιταλίας.
Η. Ο.
(συνεχίζεται)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου