Τίτλος πρωτοτύπου: Sinuhe egyptiläinen
Είδος έργου: Ιστορικό μυθιστόρημα
1η έκδοση στη φινλανδική γλώσσα: 1945
Ελληνικός τίτλος: Σινουχέ, ο Αιγύπτιος
Μετάφραση: Μαρία Μαρτζούκου
Εκδόσεις: Καλέντης
Σειρά: Ξένη λογοτεχνία
Έτος έκδοσης: 2006
**Γράφει ο Βαγγέλης Πρωτόπαπας
Εκπαιδευτικός - Μουσικός
Αν και όλα τα σχολικά εγχειρίδια εκθείαζαν τον Θουκυδίδη για την επιστημονική μεθοδολογική προσέγγιση των ιστορικών γεγονότων, εγώ πάντα συμπαθούσα περισσότερο τον Αλικαρνασσέα Ηρόδοτο γιατί, εκτός από ιστορικός, ήταν ένας κοσμοπολίτης εθνογράφος που είχε σκοπό να κατανοήσει και να καταγράψει όλο τον μέχρι στιγμής γνωστό κόσμο. Όταν ήμουν στη Φιλοσοφική και κάναμε τα κείμενα του, ανάμεσα στα αγαπημένα μου ήταν οι ιστορίες του από την Αίγυπτο. Τότε ένας φίλος μού είχε συστήσει να διαβάσω τον Αιγύπτιο. Επειδή είχα πολύ φρέσκες στο μυαλό μου τις διηγήσεις του Ηρόδοτου, εντυπωσιάστηκα αμέσως από τη γραφή του συγγραφέα του έργου, του Φινλανδού Μίκα Βάλταρι.
Η δράση τοποθετείται την εποχή της 18ης δυναστείας (1550-1295 π.Χ.), την πρώτη δυναστεία του Νέου Βασιλείου, μια από τις γοητευτικότερες περιόδους της ιστορίας της Αιγύπτου, στις Θήβες, το σημερινό Λούξορ, ένα μέρος που είχα την τύχη να επισκεφτώ και το θεωρώ ως ένα από τα κορυφαία αρχαιολογικά θέρετρα του κόσμου. Ήρωάς του ο Σινουχέ, που όταν ήταν μωρό βρέθηκε μέσα σε μια καλαμένια βαρκούλα στον Νείλο από ένα ζευγάρι άτεκνων, καλής κοινωνικοοικονομικής θέσης. Ο πατέρας του, γιατρός στο επάγγελμα, τον μυεί στην τέχνη της ιατρικής και του ανοίγει μια πόρτα να γνωρίσει τον Φαραώ και να δουλέψει δίπλα του. Στο βιβλίο ξεδιπλώνονται λεπτομερείς περιγραφές για τον καθημερινό τρόπο ζωής στην αρχαία Αίγυπτο, για τα μυστικά της ταρίχευσης, για τις συνήθειες του λαού, του ιερατείου και των βασιλιάδων. Ο Σινουχέ ταξιδεύει στον τότε γνωστό κόσμο, στη Συρία, στη Βαβυλώνα, στη μινωική Κρήτη, στη χώρα των Χετταίων, φωτίζοντας με το μαλακό φως του λυχναριού της περιγραφής του την καθημερινότητα και τον πολιτισμό των γειτονικών λαών.
Πέρα από ακριβείς ιστορικές πληροφορίες που μαθαίνει ο αναγνώστης για τη δεύτερη χιλιετία π.Χ., εντυπωσιάζεται και από κάτι άλλο. Το κείμενο, γραμμένο σε πρώτο ενικό, είναι τόσο ζωντανό και τόσο αληθινό που νιώθει κάποιος ότι διαβάζει ένα ημερολόγιο εποχής. Θα έλεγα καλύτερα, νιώθει την ανάσα του πρωταγωνιστή στα αυτιά του όπου τον πιάνει από το χέρι και τον ταξιδεύει σε εκείνη την μακρινή εποχή. Ο Βάλταρι εντυπωσιασμένος μετά την ανακάλυψη του τάφου του Τουτανχαμών από τον Άγγλο αρχαιολόγο Κάρτερ το 1922, μελετά για 20 χρόνια βαθιά την αρχαία Αίγυπτο, ξεσκονίζοντας πλήθος πηγών, και μέσα σε 3,5 μήνες πηγαίας έμπνευσης και βύθισης σε εκείνη την εποχή, γράφει το 1945 ένα μυθιστόρημα πάνω από 700 σελίδες, τόσο εμπνευσμένο και ελκυστικό που διαβάζεται απνευστί.
Ο Αιγύπτιος είναι ένα εξαιρετικά γοητευτικό έργο γιατί ταυτόχρονα ο Μίκα Βάλταρι μέσα από τον Σινουχέ καταφέρνει να ακουμπήσει με λεπτότητα και μαεστρία αιώνια στοιχεία της αμετάβλητης ανθρώπινης φύσης, όπως ο εγωισμός, η αλαζονεία, η απληστία, το ερωτικό πάθος, η προδοσία κ.ά., κάνοντας τον σημερινό αναγνώστη να κρέμεται από τα χείλη ενός ανθρώπου μιας τόσο μακρινής εποχής, ο οποίος καταφέρνει και ξεστομίσει μεγάλες διαχρονικές αλήθειες. Μια πίκρα και μια σοφία διαποτίζει όλο το κείμενο, απαύγασμα της απογοήτευσης και βίαιης ωρίμανσης του συγγραφέα από τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο.
«Γιατί εγώ, ο Σινούε, είμαι μια απλή ανθρώπινη ύπαρξη. Έζησα μέσα στον καθένα που υπήρχε πριν από μένα, και θα ζήσω μέσα σ’ όλους που θαρθούν μετά από μένα. Θα ζήσω στα γέλια και στα δάκρυα των ανθρώπων, στην ανθρώπινη λύπη και στον φόβο, στην ανθρώπινη καλοσύνη και στην κακία, στη δικαιοσύνη και την αδικία, στην αδυναμία και στη δύναμη. Σαν ανθρώπινη ύπαρξη, θα ζήσω αιώνια μέσα στην ανθρωπότητα. Δε θέλω προσφορές μέσα στον τάφο μου, ούτε αθανασία για το όνομά μου. Αυτά γράφτηκαν από τον Σινούε, τον Αιγύπτιο, που έζησε μόνος του όλες τις μέρες της ζωής του.»
Στην αρχή, στην Φιλανδία δεν του δόθηκε η πρέπουσα σημασία, όμως στην Ευρώπη το βιβλίο τα πρώτα 5 χρόνια της έκδοσής του πούλησε πάνω από ένα εκατομμύριο αντίτυπα, ενώ στις ΗΠΑ έγινε best seller και για πολλά χρόνια ήταν το δεύτερο πιο εμπορικό ξενόγλωσσο βιβλίο μετά το Όνομα του Ρόδου του Ουμπέρτο Έκο. Μετά από αυτή την παγκόσμια επιτυχία και αναγνώριση, με χαρά ανακάλυψα ότι και στην Φιλανδία σε δημοσκόπηση του 2017, αναδείχτηκε ως το βιβλίο του αιώνα. Ο Αιγύπτιος έγινε και ταινία το 1954 από την 20th Century Fox με πρωταγωνιστή τον Edmund Purdom και με τη νέα τότε τεχνολογία του Cinemascope, αλλά είχε μέτρια εμπορική επιτυχία και αισθητικά ήταν πολύ μακριά από το γραπτό κείμενο. Μεταφράστηκε σε 41 γλώσσες και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά μυθιστορήματα όλων των εποχών.
Σημείωση (Η. Ο.): Το απόσπασμα είναι από την παλαιότερη έκδοση (1984) του Κάκτου, σε μετάφραση Γιάννη Λάμψα (βλ. εικόνα πιο κάτω)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου