Μια μικρή ιστορία Φυσικής

**Γράφει ο Γιάννης Παπακωνσταντίνου
Φυσικός

Τι είναι ένα κύμα;

Η έννοια του κύματος μας φαίνεται προφανής και όλοι μας την αντιλαμβανόμαστε σαν μια μορφή περιοδικής κίνησης. Αν ρίξουμε ένα πετραδάκι στην ήρεμη επιφάνεια μιας λίμνης θα παρατηρήσουμε τη δημιουργία κύκλων που σταδιακά απλώνονται και μας δημιουργούν την αίσθηση ότι μετακινούνται οι υδάτινες μάζες.

Όταν όμως ένας κύκλος συναντήσει ένα μικρό κομμάτι ξύλου που επιπλέει δεν θα το παρασύρει, αλλά μόνο θα το ανεβοκατεβάζει γύρω από τη θέση που αρχικά ηρεμούσε. Τι είναι αυτό που τελικά μετατοπίζεται από ένα κύμα;

Στο τεύχος του περιοδικού ΚΒΑΝΤ του Μαρτίου του 1984, στο άρθρο «Τι είναι το κύμα» υπάρχει μια ενδιαφέρουσα ιστορία. Σύμφωνα με μία παράδοση, για να μεταδοθεί η είδηση της στέψης της αυτοκράτειρας Ελισάβετ από τη Μόσχα στην Αγία Πετρούπολη, παρατάχθηκαν στη σειρά και σε απόσταση 100 μέτρων ο ένας από τον άλλο 7000 στρατιώτες περίπου. Διαμόρφωσαν έτσι μια ανθρώπινη αλυσίδα περίπου 700 χιλιομέτρων. Μόλις άρχισε η στέψη, ο πρώτος στρατιώτης σήκωσε τη σημαία που κρατούσε στο χέρι του και αμέσως την κατέβασε χωρίς να αλλάξει θέση. Το ίδιο έκανε ο δεύτερος στρατιώτης και η διαδικασία επαναλήφθηκε μέχρι τον τελευταίο. Είκοσι λεπτά αργότερα, η είδηση της στέψης έφτασε στην Αγία Πετρούπολη με το σήκωμα της σημαίας του τελευταίου στρατιώτη.

Η είδηση έφτασε πολύ γρήγορα, οι στρατιώτες δεν μετακινήθηκαν. Τι είναι αυτό που μετακινήθηκε όμως; Η μετακινούμενη ποσότητα εδώ είναι ένα οπτικό μήνυμα, γενικότερα όμως είναι κάθε διαταραχή που διαδίδεται με την αλληλεπίδραση δότη και δέκτη, η οποία στη φύση μπορεί να είναι με επαφή ή και από απόσταση.

(Από το βιβλίο του Τάσου Σινάνη Φυσική Γ' Λυκείου, Εκδόσεις Κέδρος, 2007)