Το μέλλον των Αρχαίων Ελληνικών

Του Νίκου Δήμου
(Δημοσιεύεται με την άδεια του συγγραφέα. Πηγή: https://doncat.blogspot.com/ Πηγή φωτογραφίας: https://el.wikipedia.org/)

Κρίμα που οι φοιτητές του Πρίνσετον θα πάψουν να μαθαίνουν αρχαία Ελληνικά – διότι αυτοί τα μαθαίνανε σωστά. Αν επικρατήσει η μόδα αυτή και πάψουν να τα μαθαίνουν και στην Οξφόρδη ή την Σορβόννη, σε μερικά χρόνια θα ξεχαστούν τα αρχαία από όλο τον κόσμο! Ποιος θα επιμελείται πια τις κριτικές εκδόσεις των αρχαίων κειμένων από τις οποίες μελετούσαν και μελετούν οι φιλόλογοι;

Γιατί βέβαια στην χώρα των «κληρονόμων» τους, δυο αιώνες τώρα, δεν καταφέραμε να εκδώσουμε ούτε μία αξιόλογη κριτική έκδοση. Αν εξαιρέσει κανείς τις φιλότιμες προσπάθειες του Συκουτρή και του Γεωργούλη, όλες οι εκδόσεις των αρχαίων στην Ελλάδα ήταν αντιγραφές των αντίστοιχων του Teubner (Γερμανικές), της Οξφόρδης (Αγγλικές), Loeb (Αμερικάνικες) και Budé (Γαλλικές).

Παρά την αρχαιολατρία μας, αρχαία καλά ούτε μάθαμε ούτε διδάξαμε ποτέ σε αυτή τη χώρα. Έχω ξαναγράψει εδώ για το σοκ που έπαθα όταν γράφτηκα στην φιλοσοφική σχολή, στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Οι πρωτοετείς συμφοιτητές μου, μου έστελναν ραβασάκια γραμμένα σε τέλεια αρχαία ελληνικά, καμμιά φορά δε και σε έμμετρη μορφή. Με άψογο μέτρο (ίαμβοι, τροχαίοι, ανάπαιστοι, κλπ.) που σημαίνει πως ήξεραν αρχαία μετρική (μακρές και βραχείες συλλαβές) που ούτε Έλληνες πανεπιστημιακοί φιλόλογοι δεν γνώριζαν.

Και να πεις πως είχα κάποια δικαιολογία; Από φημισμένο Ελληνικό σχολείο είχα αποφοιτήσει, από κλασικό τμήμα και με άριστα 20 στα Αρχαία. Και οι απόφοιτοι Γερμανικών κλασικών λυκείων ήξεραν καλύτερα την αρχαία γλώσσα μου, από εμένα τον Έλληνα!

Το ίδιο πρόβλημα είχα και αργότερα με αρχαιομαθείς ξένους: Ιταλούς, Ισπανούς ακόμα και Σκανδιναβούς. Τα αρχαία τους ήταν ανώτερα από τα δικά μας.

Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί στην χώρα μας δεν μαθαίνουμε αρχαία Ελληνικά. Είναι η γλωσσική συγγένεια, που αντί να διευκολύνει, δυσχεραίνει την εκμάθηση; Είναι το σύστημα και οι μέθοδοι; Αν σκεφθεί κανείς ότι στα χρόνια μου είχαμε επί έξη χρόνια ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ μία ώρα αρχαία (ενώ με τις μισές και λιγότερες ώρες μαθαίναμε Αγγλικά ή Γαλλικά) θα απορήσει.

Είναι ένα ερώτημα που με βασανίζει χρόνια. Αλλά δεν έχω βρει την απάντηση – κι ούτε θα την βρω σε ένα άρθρο εφημερίδας. Άλλο είναι το πρόβλημα που θέλω να θέσω.

Αν η μόδα του Πρίνσετον επικρατήσει παγκόσμια, αν μία-μία οι εστίες της αρχαιογνωσίας αρχίσουν να σβήνουν (διότι από την στιγμή που δεν θα διδάσκουν πια τους φοιτητές, τι θα χρειάζονται οι καθηγητές;) δεν θα υπάρξει κίνδυνος για την γνώση και την καλλιέργεια των αρχαίων Ελληνικών; Δεν θα παρακμάσει η μελέτη τους και δεν θα υπάρξει ο φόβος για μια σταδιακή εξαφάνισή τους;

Μήπως θα πρέπει να κάνουμε κάτι; Μία Παγκόσμια Ακαδημία για την αρχαία Ελληνική γλώσσα, που να συγκεντρώσει κορυφαίους επιστήμονες από όλες τις χώρες και που να ασχολείται αποκλειστικά με την έρευνα, την μελέτη, την διδαχή και τις εκδόσεις της αρχαίας Ελληνικής; Για μία τέτοια Ακαδημία θα μπορούσαμε να βασιστούμε και σε δωρεές ατόμων ή οργανισμών που θα εκτιμούσαν την σημασία ενός τέτοιου εγχειρήματος. (Θα μπορούσαν να την ξεκινήσουν οι άνεργοι φιλόλογοι του Πρίνσετον…)

Με τον καιρό, η Ακαδημία αυτή θα αρχίσει να παράγει αποφοίτους που θα συνεχίσουν το έργο της. Όχι βέβαια σαν τον φιλόλογο που τυχαία ανακάλυψα πως μέσα στο σχολικό βιβλίο είχε και ένθετα αποκόμματα από την μεταφραστική «φυλλάδα»…

Οι Αρχαίοι Πρόγονοι έχουν κάνει πολλά για μας. Σε αυτούς βασικά οφείλουμε το γεγονός ότι γίναμε ανεξάρτητο κράτος. Μήπως ήρθε ο καιρός να ανταποδώσουμε;